Burza

Balet w dwóch aktach wg Williama Shakespeare’a 
Muzyka: Henry Purcell, Thomas Tallis, Robert Johnson, Matthew Locke, Michel van der Aa oraz irańska muzyka tradycyjna
Prapremiera: 18.06.2014, Het Nationale Ballet, Amsterdam
Premiera polska: 9.04.2016, Polski Balet Narodowy, Warszawa
Koprodukcja: Het Nationale Ballet

Spektakl Krzysztofa Pastora będący owocem koprodukcji Polskiego Baletu Narodowego z Het Nationale Ballet w Amsterdamie powstał w roku, w którym przypadała 450. rocznica urodzin angielskiego dramatopisarza. Dwa lata później, kierowany potrzebą ponownej interpretacji, choreograf, wykorzystując okoliczność 400 rocznicy śmierci Szekspira, zrealizował Burzę po raz kolejny. Tym razem na scenie warszawskiej Opery Narodowej w wykonaniu tancerzy Polskiego Baletu Narodowego. Wówczas dopiero udało mu się zawrzeć większość własnych założeń w autorskiej interpretacji. Dokonał tego wprowadzając do spektaklu dodatkowego bohatera – słowo.

Szekspirowska Burza niezależnie od upływu czasu to sztuka wciąż współczesna, wymagająca od widza zaangażowania. Jej interpretacja jest wyzwaniem, prowokuje do zmiany sądów. Ukazując bowiem mechanizmy podziału na świat lepszy i gorszy, wynikający z polityki kolonialnej – dobrze znanej autorowi dzieła literackiego – nawiązuje do problemów Europy współczesnej, związanych z zaostrzonym w ostatnich latach kryzysem imigracyjnym.

Szukanie kontekstów społecznych to stały motyw w twórczości Krzysztofa Pastora. Do tych wspólnych poszukiwań zaprosił holenderskiego dramaturga Willema Brulsa oraz irańskich twórców: Shirin Neshat i Shoję Azariego, wybitnych artystów wizualnych naszych czasów.

Zróżnicowany pod względem narodowości i doświadczeń artystycznych zespół realizatorów, w tym scenograf i projektant świateł z Francji - Jean Kalman - oraz kostiumografka z Wielkiej Brytanii - Tatyana van Walsum sprawił, że na scenie pojawił się spektakl wyjątkowy, będący wypadkową zróżnicowanych spojrzeń na znane wszystkim dzieło. Pomimo jednak różnych perspektyw, twórcom udało się stworzyć niezwykle spójną inscenizację. Można by zaryzykować stwierdzenie, że podczas procesu powstawania spektaklu zadziała się rzecz podobna do tej na scenie.

Świat przedstawiony w tym dwuaktowym balecie to odludna wyspa, na którą przybywa prawowity, choć pozbawiony tronu książę Mediolanu –  Prospero ze swą córką Mirandą. W wyniku wydarzeń staje się ona miejscem, w którym krzyżują się namiętności odwiecznie targające ludzkością: dobro ze złem, mądrość z głupotą, rozsądek z naturą, miłość z przemocą, pragnienie zemsty z przebaczeniem. Niezależnie jednak od różnorodności charakterów ukazanych na scenie, tytułowy żywioł ukaże, że w jego obliczu wszyscy bohaterowie są sobie równi, niezależnie od stanu i pochodzenia. A wszystko to odbywa się przy dźwiękach muzyki: Henry’ego Purcella, Thomasa Tallisa, Roberta Johnsona i Matthew Locke’a, współczesnego kompozytora holenderskiego Michel’a van der Aa oraz irańskiej muzyki tradycyjnej.

Ta piękna i chyba najbardziej magiczna z dotychczasowych realizacja naszego choreografa nie ma jednoznacznego zakończenia. To czyni ją intelektualnym wyzwaniem. Urzeka minimalizmem znaków i symboli scenograficznych. Umieszczone w oknie sceny drzewo – łączące to, co ziemskie, z tym, co metafizyczne – z pozycji wertykalnej z biegiem wydarzeń zbliża się do horyzontalnej, by wreszcie zniknąć ze sceny, odejść w niebyt, podobnie jak główny bohater sztuki i wszystko co go otaczało. Realizacja niewątpliwie jednak na długo zostanie zapamiętana przez widza.

Polski Balet Narodowy

Muzyka z nagrania Orkiestry Teatru Wielkiego - Opery Narodowej, dyrygent: Matthew Rowe, kontratenor Kacper Szelążek