György Ligeti

Kompozytor

Urodził się w 1923 roku w Siedmiogrodzie, na terenie dzisiejszej Rumunii. Szkołę podstawową i gimnazjum ukończył w Kolozsvár (Cluj), tam też rozpoczął naukę muzyki. W 1941 roku podjął studia w miejscowym konserwatorium, jeździł też na konsultacje do Budapesztu. Jako że był pochodzenia żydowskiego, realia wojenne i represje na tle narodowościowym przeszkodziły mu w podjęciu studiów matematyczno-fizycznych na uniwersytecie, w 1943 roku trafił do obozu pracy. Spośród jego najbliższych brat Gabor zginął w Mauthausen, a ojciec — w Auschwitz. Matce Ligetiego udało się przeżyć wojnę.

Po 1945 roku György Ligeti wznowił studia, tym razem w Akademii Muzycznej w Budapeszcie. Aż do wyjazdu z Węgier w 1956 roku związany był z macierzystą uczelnią jako pedagog, wykładał harmonię, kontrapunkt i formy muzyczne. Początkowo przekonany do idei socjalizmu stworzył serię utworów o charakterze folklorystycznym. Równocześnie cyzelował jednak swój indywidualny język muzyczny, komponując na własny użytek.

Po doświadczeniach 1956 roku, na które złożyła się klęska powstania węgierskiego i inwazja sowiecka, Ligeti zdecydował się opuścić kraj. Pieszo przekroczył granicę. Dotarł do Wiednia, tam przyjął obywatelstwo austriackie.

Końcówka lat 50. okazała się dla niego ważnym doświadczeniem zawodowo-artystycznym. W latach 1957-1959 miał okazję pracować w studiu muzyki elektronicznej w Kolonii, wtedy też zwrócił na siebie uwagę jako kompozytor. Z upływem czasu wzrastała jego popularność i renoma. Przez trzynaście lat (1959-1972) zapraszano go do Darmstadt, gdzie brał udział jako wykładowca w słynnych Letnich Kursach Nowej Muzyki. W latach 1961-1971 był też gościnnym profesorem w Sztokholmie, następnie prowadził wykłady na amerykańskich uczelniach. Od 2000 roku dręczyły go coraz poważniejsze problemy zdrowotne, zmarł w 2006 roku.

Mieszkał w Wiedniu, Hamburgu i Berlinie. Pytania dotyczące swego pochodzenia kwitował stwierdzeniem: jestem Węgrem z Siedmiogrodu, pochodzenia żydowskiego, obywatelem austriackim. Uważał Węgry za swą ojczyznę, ale zaznaczał, że jako asymilowany Żyd nie jest stuprocentowym Węgrem, a nie będąc ochrzczonym, nie może też uchodzić za w pełni zasymilowanego.

W sezonie 2015/16

SEN NOCY LETNIEJ

Felix Mendelssohn-Bartholdy, György Ligeti
Balet w dwóch aktach według Williama Shakespeare’a | Choreografia: John Neumeier | Premiera polska: 15.03.2013

Więcej