Warszawski fortepian Chopina

Film dokumentalny na temat powstania kopii fortepianu Buchholtza

Karol Kurpiński Fuga i koda B-dur (na temat "Jeszcze Polska nie zginęła")

Karol Kurpiński Bitwa pod Możajskiem („Wielka symfonia, bitwę wyobrażająca”)

Fryderyk Chopin Koncert fortepianowy f-moll op. 21

Wykonawcy:

Krzysztof Książek – fortepian historycznyCollegium 1704Václav Luks – dyrygent

I znów widzę, acz dymem oślepian,
Jak przez ganku kolumny
Sprzęt podobny do trumny
Wydźwigają... runął... runął... – Twój fortepian!

(...)

Ten!... co Polskę głosił, od zenitu
Wszechdoskonałości Dziejów
Wziętą, hymnem zachwytu,
Polskę – przemienionych kołodziejów;
Ten sam – runął –na bruki z granitu!

Lecz Ty – lecz ja? Uderzmy w sądne pienie,
Nawołując: „Ciesz się, późny wnuku!
Jękły – głuche kamienie:
Ideał – sięgnął bruku –”.

Cyprian Kamil Norwid Fortepian Chopina

19 września 1863 roku ideał sięgnął bruku. Chopin nie żył już od 14 lat, Buchholtz od 26. Gdyby żyli, ten symboliczny moment byłby bolesny dla nich obu. W tamtą wrześniową sobotę 1863 roku w odwecie za zamach, zresztą nieudany, na carskiego namiestnika hrabiego Fiodora Berga, carscy żołnierze splądrowali i obrabowali Pałac Zamoyskich przy Nowym Świecie 67. Ofiarą barbarzyństwa padło również mieszkanie numer 69 należące do państwa Barcińskich… Pół wieku wcześniej, około roku 1815, dyplomowany organomistrz Fryderyk Buchholtz otworzył w Warszawie zakład produkujący fortepiany. Jego pierwsza siedziba mieściła się w budynku przy ul. Mazowieckiej 1352. Firma szybko zyskała renomę „pierwszej” w Kongresówce, m.in. dzięki nagrodom za swe instrumenty na miejscowych wystawach przemysłowo-rzemieślniczych w 1823 i 1825 roku. W jej sklepie fabrycznym częstym bywalcem był zaprzyjaźniony z właścicielem Fryderyk Chopin, który przegrywał tam znajomym i przyjaciołom swe najnowsze kompozycje. Po 1825 r. Chopinowie nabyli fortepian Buchholtza, który nie tylko ozdabiał ich salon w nowym (od 1827 r.), większym mieszkaniu w Pałacu Krasińskich przy Krakowskim Przedmieściu, ale i służył młodemu Fryderykowi w okresie jego pierwszych wielkich sukcesów kompozytorskich. Wtedy powstał słynny Koncert fortepianowy f-moll. 2 listopada 1830 roku Chopin wyjechał z Warszawy, trzy dni później na zawsze opuścił ojczyznę. Fortepian Buchholtza, po śmierci rodziców Fryderyka, stał się własnością jego siostry Izabelli Barcińskiej. We wrześniu 1863 roku carscy żołnierze w odwecie za zamach splądrowali Pałac Zamoyskich przy Nowym Świecie. Z mieszkania numer 69 należącego do państwa Barcińskich wyrzucili „przez okno” ów sygnowany nazwiskiem Fryderyka Bucholtza instrument, przy którym nastoletni Chopin tworzył swoje pierwsze wielkie kompozycje i po raz pierwszy słyszał oba Koncerty fortepianowe. Do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie pojedyncze instrumenty tej firmy – wszystkie w stanie uniemożliwiającym ich wskrzeszenie. Korzystając z dostępnych pierwowzorów, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, opiekun dziedzictwa Chopina i posiadający w swoich zbiorach kolekcję instrumentów współczesnych kompozytorowi, zamówił kopię fortepianu Buchholtza; stworzył ją Paul McNulty, jeden z najlepszych dziś budowniczych fortepianów historycznych na świecie. Prawie dwa wieki po prawykonaniu Koncertu fortepianowego f-moll, który 17 marca 1830 roku w Teatrze Narodowym na Placu Krasińskich właśnie na Buchholtzu zagrał sam kompozytor, utwór ten zabrzmi ponownie na kopii podobnego instrumentu. Po raz pierwszy w naszych czasach usłyszymy dźwięk fortepianu, który zajmował tak ważne miejsce w muzycznej wyobraźni Chopina. Będzie to jednocześnie symboliczne przywołanie wieczoru, który dla Polaków XIX-wiecznej Warszawy był czymś daleko więcej, niż wyjątkowym przeżyciem artystycznym.