Straszny
dwór

Stanisław Moniuszko

  • Akt I

    40 min

  • Przerwa

    ok. 20 min

  • Akt II

    40 min

  • Przerwa

    ok. 20 min

  • Akt III i IV

    1 h 10 min

Czas trwania: ok. 3 h 15 min

Daty spektakli

Opera w czterech aktach
Libretto: Jan Chęciński
Prapremiera: 28.09.1865, Teatr Wielki, Warszawa
Premiera tej inscenizacji: 8.11.2015
Oryginalna polska wersja językowa z angielskimi napisami

Ugruntowane w okresie zaborów i później, w odrodzonej Polsce, zbiorowe wyobrażenie teatralnego kształtu Strasznego dworu Moniuszki, który jako polska opera narodowa powinien realistycznie odbijać szlacheckie tradycje, utrzymywało się długo. Dopiero wizje reżyserskie Aleksandra Bardiniego, Macieja Prusa, Andrzeja Żuławskiego i Mikołaja Grabowskiego zburzyły to wyobrażenie. Wywoływały kontrowersje. Ale decyzja, by reżyserię powierzyć Brytyjczykowi, miała cechy wręcz rewolucyjne. Czy inscenizacja Davida Pountneya jest kontrowersyjna? Jest! Ale jest też ciekawa, nowa i piękna! Dowodzi znajomości naszej historii. Główni bohaterowie paradują w mundurach armii niepodległego państwa (1920). Obrazy, to nie tylko gadające, dla psoty, portrety praprababek, lecz także Cud nad Wisłą Kossaka i rodzajowe scenki z XVIII-wiecznych francuskich miniatur (tzw. „żywe obrazy” obecne były w naszej tradycji teatralnej co najmniej od okresu Młodej Polski). Nie brak komediowości: ranek w koszarach po demobilizacji, wymarzony „mały domek” wielkości zabawki czy kłótnia o dzika. No i słynny Mazur, który tu obrazuje krojem kostiumu (u wszystkich biało-czerwonym) i charakterem tańca nieznośną dwoistość polskiej natury: splot godnej dumy ze skłonnością do błazeństwa. Mazura mąci nadlatujący z wizgiem samolot, przygasają na chwilę światła. Dopiero po chwili wraca pląs i muzyka. Żaden z polskich reżyserów nie ukazał tak celnie, jak Pountney, w ułamku minuty, tragicznego losu Teatru Wielkiego. Ostatnim, przed wojennym zniszczeniem spektaklem w jego murach był właśnie Straszny dwór, 31 maja 1939 roku. Pierwszym po odbudowie, 20 listopada 1965 roku, gdy wrócić już mógł „pląs i muzyka” – też.

Obsada

2016-11-12 | 11:00

Realizatorzy

Chór i Orkiestra Teatru Wielkiego - Opery Narodowej
Polski Balet Narodowy

Streszczenie

  • Akt I

    Dwaj bracia, Stefan i Zbigniew, żegnają się ze swymi towarzyszami z wojska. Przysięgają uroczyście, że na zawsze pozostaną kawalerami, po to, by sprawy domowe nie przeszkodziły im stanąć w obronie ojczyzny, gdyby zaszła taka potrzeba (chór i duet). 

    Tymczasem w ich wiejskiej posiadłości służba przygotowuje się na powrót braci (chór) i ich wiernego towarzysza Macieja. Trzej mężczyźni z nostalgią wspominają swój dom rodzinny z dziecięcych lat (trio). Przybywa ich stryjenka, Cześnikowa, znana wszystkim swatka. Snuje ona plany małżeńskie dla swych siostrzeńców (trio), ale młodzieńcy opierają się – wolą uporządkować sprawy majątkowe dworku, zbierając zaległe długi. Ciotka wpada w przerażenie, słysząc, że zamierzają jechać w tym celu do Kalinowa – do dworu, w którym według niej straszy. Niezrażeni bracia z towarzyszem wyruszają w drogę (finał).

  • Akt II

    Sylwester w Kalinowie w dworze Miecznika. Grupa młodych dziewcząt, w tym jego córki Hanna i Jadwiga, przygotowują atrakcje na tradycyjne przyjęcie noworoczne. Umilają sobie czas wróżbami (chór żeński i dumka).

    Damazy, prawnik z zamiłowaniem do francuskiej mody, zaleca się do jednej z sióstr (duet), ale z wróżb wychodzi, że przeznaczeniem obu dziewcząt jest wyjść za mąż za żołnierzy (kwartet). Miecznik opisuje swojego wymarzonego zięcia: polskiego obywatela i patriotę cechującego się odwagą i szlachetnością (Aria z polonezem).

     

    Tymczasem Cześnikowa, której udaje się dotrzeć do Kalinowa przed siostrzeńcami, stara się zmniejszyć zainteresowanie młodymi braćmi, opisując ich jako słabych i zniewieściałych. Hanna i Jadwiga postanawiają ukarać ich za niegodne tchórzostwo. Klucznik Skołuba przybywa wraz z myśliwymi. Przekonany jest, że ustrzelił właśnie dzika, ale okazuje się, że w tym samym momencie zwierzę zostało trafione kulą wystrzeloną przez nieznajomego z przejeżdżającej karety. Nie wiadomo, komu przypadnie zdobycz. Miecznik wita Zbigniewa i Stefana jako synów swego najlepszego przyjaciela. Okazuje się, że to Maciej wystrzelił drugą kulę, co prowadzi do głośnej dysputy ze Skołubą. Miecznik ogłasza, że pierwszy toast na przyjęciu noworocznym wzniesie za ojca Stefana i Zbigniewa (finał).

  • Akt III

    Pokój w wieży w dworze kalinowskim, w nim stary zegar i obrazy na ścianach. Maciej jest przerażony, gdy Skołuba ostrzega go przed widziadłami, które rzekomo nawiedzają wieżę (aria). Tymczasem córki Miecznika skryły się za obrazami. Maciejowi wszystko wokół zdaje się być sprawką widm. Zbigniew i Stefan starają się go uspokoić, według nich stary żołnierz pokazuje swą odwagę jedynie na polu bitwy, a to, że widzi wszędzie duchy spowodowane jest nadmiarem wina.

    W świetle księżyca wizja pięknych oczu Hanny nawiedza Stefana, jednak przypomina on sobie o przysiędze, którą złożył. Zegar wybija północ, wygrywając melodię, którą kiedyś zwykł śpiewać jego ojciec (Aria z kurantem). Zbigniew także nie może zasnąć – w końcu bracia przyznają, że się zakochali: Stefan w Hannie, a Zbigniew w Jadwidze. Obie dziewczyny ukryte za obrazami potajemnie obserwują ich wyznania (duet i kwartet).

    Damazy schował się w starym zegarze z zamiarem nastraszenia gości. Jednak Maciej go demaskuje, dlatego zmuszony jest gęsto się tłumaczyć. Nadal starając się pozbyć niechcianych gości, Damazy opowiada historię, jak to kalinowski dwór zbudowany został z pieniędzy pozyskanych za zdradę, przez co ciąży na nim klątwa. Oburzeni tą informacją bracia decydują się natychmiast wyjechać (finał).

     

  • Akt IV

    Hanna jest zła. Myśli, że bracia okazali się tchórzami. Twierdzi, że nie widzi konfliktu między małżeństwem a powinnością wobec ojczyzny (aria). Damazy donosi, że bracia boją się duchów, w związku z czym zamierzają natychmiast odjechać. Miecznik wpada we wściekłość. Oskarża młodzieńców o tchórzostwo i chociaż milczą oni taktownie, Maciej decyduje się ujawnić skandaliczne oszczerstwo Damazego. Miecznik z oburzeniem dementuje całą historię i przekonuje braci, by zostali.

    W oddali słychać dzwonki. Nadjeżdża kulig z gośćmi a razem z nimi Damazy w przebraniu. Zostaje on jednak zdemaskowany; Miecznik domaga się wyjaśnienia fałszywych oskarżeń. Damazy podejmuje ostatnią próbę zdobycia jednej z sióstr, ale bracia wreszcie zdają sobie sprawę, że muszą podążyć za głosem serca. Przed przyjęciem ich oświadczyn, Miecznik ujawnia prawdziwy powód „strasznej” reputacji dworu (finał).

Sponsorzy

  • Mecenas Teatru Wielkiego - Opery Narodowej

  • Partnerzy Teatru Wielkiego - Opery Narodowej

  • Patroni medialni Teatru Wielkiego - Opery Narodowej