Carmen

Akt I

Na miejskim placu, w pobliżu niewielkiej dzwonnicy, dzieci grają w piłkę. Niespodziewanie pojawia się Chłopiec z latawcem. Między dziećmi dochodzi do szarpaniny i latawiec zostaje zniszczony. Dzieci uciekają, zostawiając Chłopca samego. Chłopiec „widzi” diabła, po chwili również ucieka.

Plac zapełniają Żołnierze. Ich zainteresowanie budzi samotna dziewczyna, Micaëla, szukająca kaprala Don Joségo. Żołnierze zapraszają Micaëlę do siebie, ale ona odmawia. Plac pustoszeje. Grupa dzieci kradnie dzwon z dzwonnicy. Chłopiec przygląda się im, ale nie bierze udziału w zabawie. Dzieci zostają przyłapane przez Żołnierzy i rozbiegają się. Porucznik Zuniga łapie Chłopca i każe swemu podwładnemu, kapralowi Don Josému, pilnować go.

Na przerwę wychodzą kobiety z pobliskiej fabryki. Podziwiane są przez Żołnierzy oraz zgromadzonych mężczyzn. Wreszcie nachodzi, długo przez wszystkich wyczekiwana, Carmen. Carmen, widząc wyrywające się dziecko, próbuje mu pomóc. Uderza Don Joségo kwiatem w twarz. Chłopiec korzysta z zamieszania i ucieka, z daleka pokazując Don Josému, że jeszcze się na nim zemści… Don José zbiera płatki, które posypały się z kwiatu.

Wraca Micaëla. Opowiada Don Josému o matce i przekazuje mu list oraz pieniądze od niej. Micaëla jest zakochana w Don Josém. Odchodzi. Don José czyta list i przysięga sobie, że spełni prośbę matki i ożeni się z Micaëlą.

Na plac wbiegają wzburzone kobiety. Carmen raniła koleżankę nożem. Porucznik Zuniga przesłuchuje Carmen, która zachowuje się lekceważąco. Zuniga każe Don Josému odprowadzić ją do więzienia i odchodzi z Żołnierzami. Don José i Carmen zostają sami. Carmen namawia Don Joségo, by ją uwolnił. Mężczyzna jest nią zafascynowany od chwili, gdy uderzyła go kwiatem. Uwalnia ją na oczach Zunigi, który właśnie wrócił.

Akt II

Knajpa Lillasa Pastii. Chłopcy wnoszą szezlong. Między nimi znajduje się Chłopiec, który nagle chowa się za meblem. Pozostali patrzą na niego zaskoczeni. Chłopiec wysuwa głowę zza szezlongu… „Widzi” diabła.

W knajpie siedzą żołnierze oraz stali bywalcy lokalu, wśród nich Carmen, a także jej dwie przyjaciółki – Frasquita i Mercédès. Jest tam również głuchoniemy właściciel baru – Lillas Pastia. Carmen dowiaduje się od porucznika Zunigi, że tego wieczoru Don José wyjdzie z więzienia; został ukarany za uwolnienie Carmen wbrew rozkazowi. Zuniga nie spuszcza z Carmen oka.

Niespodziewanie do knajpy wkracza słynny toreador Escamillo, zbryzgany krwią po walce. Dzieci tłoczą się przy nim, prosząc o autografy. Escamillo opowiada o swoich zwycięstwach. Bierze na ręce Chłopca. Zamiast autografu odciska krwawy ślad na jego koszulce. Kiedy ustaje wrzawa, toreador próbuje flirtować z Carmen, jest nią zafascynowany.

Do knajpy wchodzą dwaj przemytnicy, Dancaïro i Remendado. Próbują namówić Carmen, Frasquitę i Mercédès, by pomogły im w zrealizowaniu nowego skoku. Carmen odmawia, ponieważ pragnie spotkać Don Joségo. Mówi, że jest w nim zakochana.

Dancaïro, Remendado, Frasquita i Mercédès wychodzą z knajpy, w której po chwili zjawia się Don José. Carmen i Don José cieszą się na swój widok, lecz gdy mężczyzna słyszy trąbkę wzywającą do koszar, chce odejść. Następuje scena kłótni, w trakcie której żołnierz próbuje przekonać Carmen o swojej miłości. Carmen uważa, że jeżeli on naprawdę kocha, powinien porzucić wojsko i wyruszyć z nią i jej przyjaciółmi w góry, by stać się wolnym człowiekiem. Don José nie zgadza się na to, uważając to za dezercję i hańbę. Carmen nie ustępuje. W gniewie decydują, że rozstaną się na zawsze. Wtedy w knajpie Lillasa Pastii ponownie zjawia się Zuniga. Jest zazdrosny o Carmen, grozi Don Josému bronią. Carmen przyzywa swoich przyjaciół, którzy bez trudu rozbrajają porucznika. Don José nie ma wyjścia – czeka go wolność.

Akt III

Chłopiec „widzi” diabła, który dla niego tańczy. Chłopiec już się go nie boi.

Obóz przemytników. Don José wyrzuca sobie, że w oczach matki stał się wyrzutkiem i przestępcą. Carmen czuje się tym zraniona i każe mu wracać do matki. Atmosfera gęstnieje.

Frasquita i Mercédès proszą Lillasa Pastię, by im powróżył. Frasquita jest w ciąży. Karty przepowiadają im mężów i kochanków, co je niezwykle bawi. Dołącza do nich Carmen, która, w przeciwieństwie do przyjaciółek, traktuje wróżbę poważnie. „Widzi” śmierć swoją i Don Joségo.

Pojawiają się Dancaïro i Remendado, planują nowy skok. Don José zostaje na straży obozowiska. Tymczasem w górach zjawia się Micaëla. Szuka Don Joségo, by sprowadzić go z powrotem do matki. Jest pijana. Mówi o tym, że chce zobaczyć Carmen, kobietę-diabła, odpowiedzialną za wszystkie nieszczęścia. Do obozu zbliża się Escamillo. Chce zdobyć Carmen. Między Don Josém a Escamillem dochodzi do walki, którą przerywa Carmen. Toreador odchodzi, zapraszając „tych, którzy go kochają” na walki byków do Sewilli. Odchodzi. Chłopiec, który obserwował ich walkę, niepostrzeżenie podnosi upuszczony nóż.

Remendado odkrywa Micaëlę, która wystraszona sytuacją, schowała się za skałą. Micaëla żąda, by Don José wrócił do matki. Don José nie chce – kocha Carmen. Micaëla mówi, że matka Don Joségo jest umierająca i chce zobaczyć syna przed śmiercią. Don José nie ma wyjścia – odchodzi. Grozi Carmen, że jeszcze się zobaczą.

Akt IV

Akcja z powrotem przenosi się do miasta. Sprzedawcy handlują pomarańczami, papierosami i winem. Trwa festyn. Pojawia się uroczysta procesja z krzyżem. Idzie w niej Chłopiec. Procesji przyglądają się Mercédès i Frasquita, które prowadzą wózek z dzieckiem.

Nadchodzi Escamillo, bohater festynu, w towarzystwie Carmen. Oboje zatrzymują się przy wózku. Escamillo promienieje, jest zachwycony dzieckiem, Carmen jest pełna rezerwy. Escamillo upewnia się, czy Carmen go kocha. Carmen zapewnia go, że tak. Toreador odchodzi, by walczyć na arenie.

Mercédès i Frasquita uprzedzają Carmen, że widziały w tłumie Don Joségo. Radzą jej, by się ukryła, ale Carmen odmawia. Pojawia się Don José. Niespodziewanie na plac wbiega Chłopiec, chce zemścić się na Don Josém. Atakuje go nożem i rani w dłoń. Nóż upada na ziemię. Lillas Pastia interweniuje: bierze wyrywającego się Chłopca na ręce i odchodzi. Don José podnosi nóż.

Don José i Carmen zostają na placu sami. Don José prosi Carmen, by do niego wróciła. Zapewnia ją o swojej miłości, chce zacząć wszystko od nowa. Carmen ma na to jedną odpowiedź: nie! Mówi, że go nie kocha i wie, że zginie z jego ręki. Ich dialog przerywają odgłosy corridy – tłum wiwatuje na cześć Escamilla. Don José zadaje Carmen cios nożem. Carmen umiera.