Christoph Willibald Gluck (1714-1787) -- niemiecki kompozytor, reformator opery. W dzieciństwie był zmuszony sam zadbać o rozwój swoich zainteresowań muzycznych. W wieku trzynastu lat uciekł z domu i przez pewien czas żył i zarabiał jako wędrowny muzykant. Dotarł do Pragi, gdzie rozpoczął przygodę z muzyką. Następnie przez Wiedeń dostał się do Mediolanu. Tam poznał Giovanniego Battistę Sammartiniego, światowej sławy muzyka i pedagoga, dzięki któremu wystawił w Mediolanie swoją pierwszą operę Artaserse.
Premiera przyniosła Gluckowi duży sukces, który zaowocował licznymi nowymi kontraktami. Jego sława sięgnęła niebawem aż do Londynu, gdzie wystawiono kolejne dwie opery jego autorstwa, jednak tym razem bez większego powodzenia. Kolejne lata upłynęły pod znakiem podróży po Europie, gdzie wystawiał pisane w międzyczasie opery, przede wszystkim do librett Metastasia. Finalnie, po pobycie w Dreźnie, Wiedniu, Kopenhadze i Neapolu, kompozytor osiadł w Pradze. Tam ożenił się z córką zamożnego kupca, co zapewniło mu dostatek, a liczne koneksje jej rodziny otworzyły przed Gluckiem wrota do oficjalnej kariery. Szybko przyszły zamówienia i premiery.
Przełomem okazał się rok 1762, kiedy wespół z nowym librecistą, Rainierim de Calzabigim, skomponował rewolucyjną jak na ówczesne standardy operę Orfeusz i Eurydyka. Od niej rozpoczęła się krucjata Glucka przeciwko utartym schematom operowym -- kompozytor wprowadził bowiem zmiany w formie wyrażające się przede wszystkim jasnym podziałem na recytatyw i arię oraz dowartościowaniem partii chóru i orkiestry. Kolejnym tytułem utrzymanym w duchu odnowy gatunku operowego była Alceste.
Znaczące wpływy włoskich tradycjonalistów w muzyce przysporzyły Gluckowi, kompozytorowi-rewolucjoniście, wielu przeciwników, co ostatecznie zakończyło się wyraźnym spadkiem jego popularności i ostatecznym zarzuceniem inscenizacji jego oper przez włoskie teatry. Proponowane przez Glucka zmiany znalazły natomiast entuzjastów we Francji, dokąd zaczęły podróżować partytury nowo komponowanych przez niego dzieł. Odtąd Gluck pracować będzie w Paryżu, gdzie swych premier doczekają się francuskie wersje Orfeusza oraz Alcesty, jak i dwa ostatnie arcydzieła, Armide oraz Iphigénie en Tauride. Zanim to jednak nastąpi, rozpęta się w Europie zaciekła walka zwolenników reformy Glucka zwanych „gluckistami” i jego czołowego przeciwnika, Niccolò Picciniego, zrzeszonych w obozie „piccinistów”.
Po porażce powstałej w 1779 roku opery Echo et Narcisse Christoph Willibald Gluck wyjeżdża do Wiednia, gdzie spędzi resztę życia, tylko okazjonalnie zajmując się jeszcze twórczością kompozytorską. Umiera w 1787 roku jako „wyniosły, majestatyczny starzec otoczony służbą”.
Znaczenie tego kompozytora dla rozwoju opery okazało się ogromne. Bez Glucka nie powstałyby późniejsze arcydzieła Mozarta, nie byłoby sławy Verdiego, świat nie usłyszałby Wagnera.
ORFEUSZ I EURYDYKA
Christoph Willibald Gluck
Opera w trzech aktach | Libretto: Ranieri de’ Calzabigi | Oryginalna włoska wersja językowa | Koprodukcja: Slovenské Národné Divadlo, Bratysława | Premiera: 23.05.2009
