Choreograf, założyciel i dyrektor Baletu Hamburskiego (Hamburg Ballett). Legendarny twórca współczesnego baletu. Urodził się w 1939 roku w Milwaukee (Wisconsin), USA. Jego matką była Polka, a ojciec pochodził z rodziny niemieckiej. Naukę tańca rozpoczął w rodzinnym Milwaukee i kontynuował w Kopenhadze oraz w londyńskiej Royal Ballet School. Uzyskał także licencjat z nauk humanistycznych w dziedzinie literatury angielskiej i studiów teatralnych w Marquette University (Wisconsin), gdzie tworzył swoje pierwsze prace choreograficzne. W 1963 roku John Cranko zaangażował go w Balecie Stuttgarckim (Stuttgart Ballett) i tam osiągnął pozycję solisty.
W 1969 roku Ulrich Erfurth mianował Johna Neumeiera dyrektorem baletu we Frankfurcie. Z kolei w 1973 roku został dyrektorem artystycznym i naczelnym choreografem Baletu Hamburskiego. Od 1996 roku jest dyrektorem generalnym tego autonomicznego już zespołu. Hamburg Ballett stał się pod jego przywództwem jedną z czołowych formacji baletowych niemieckiej sceny tanecznej i wkrótce uzyskał szerokie międzynarodowe uznania. Występował gościnnie w 30 krajach świata; dwukrotnie odwiedzał także Polskę: Gdańsk (1976) i Warszawę (1979). Niezależnie od tego, sam John Neumeier wystąpił w 1992 roku na scenie naszego Teatru Wielkiego w gali charytatywnej Artyści baletu sprawnym inaczej, prezentując z Marcią Haydée dwuosobowy balet Maurice’a Béjarta Krzesła wg Eugène’a Ionesco.
Jako choreograf skoncentrował się w swojej twórczości na podtrzymywaniu tradycji baletowej, nadając jej jednak nowoczesną strukturę dramatyczną. Zaangażowanie w tej dziedzinie objawia się zwłaszcza w jego oryginalnych wersjach klasycznych baletów narracyjnych. Szczególne uznanie w świecie przyniosły mu jednak rewolucyjne choreografie symfonii Gustava Mahlera. Jedna z nich, Miłość i ból i świat i marzenie z muzyką I i X Symfonii Mahlera powstała w 1980 roku dla Baletu XX Wieku w Brukseli, a w cztery lata później artysta zrealizował również to dzieło z Baletem Teatru Wielkiego w Warszawie. Jego ostatnie prace dla Baletu Hamburskiego to Duse (2015), Turangalila (2016) i Anna Karenina (2017).
W roku 1975 stworzył Hamburskie Dni Baletu (Hamburger Ballett-Tage), doroczny festiwal finalizujący odtąd każdy sezon w Hamburgu. W 1978 roku założył Szkołę Baletu Hamburskiego. W 1989 roku jego szkoła i zespół zostały wyprowadzone z Opery Hamburskiej do nowego Centrum Baletowego, ufundowanego przez władze Hamburga. Wyposażone ono zostało w dziewięć sal baletowych i internat dla ponad trzydziestu uczniów. Obecnie, ponad 80 procent składu Baletu Hamburskiego to tancerze wychowani przez tę szkołę. W 2006 roku powołał Fundację Johna Neumeiera dla zabezpieczenia swojej ogromnej kolekcji bezcennych obiektów związanych z historią tańca i baletu oraz materiałów dokumentujących jego własną twórczość artystyczną. W 2011 roku utworzył dodatkowo pierwszy w Niemczech zespół Narodowego Baletu Młodzieżowego. Składa się on z ośmiu młodych tancerzy, jego bazą jest Centrum Baletowe w Hamburgu, a dyrektorem i opiekunem artystycznym – także John Neumeier.
Artysta pracował gościnnie jako choreograf z wieloma zespołami, wśród których znalazły się m.in.: Państwowe Opery w Wiedniu, Monachium i Dreźnie, Royal Ballet w Londynie, Balet Stuttgarcki (dla którego stworzył kilka nowych dzieł), Królewski Balet Duński, Balet Opery Paryskiej, Balet Tokijski, American Ballet Theatre w Nowym Jorku, National Ballet of Canada, moskiewskie Teatry: Bolszoj i Stanisławskiego, petersburski Teatr Maryjski i San Francisco Ballet. W 2012 roku gościł też w Narodowym Balecie Chin, wystawiając tam swoją Małą syrenkę (The Little Mermaid).
John Neumeier jest posiadaczem Niemieckiego Federalnego Krzyża Zasługi. W 2003 roku został mianowany Kawalerem Legii Honorowej przez prezydenta Francji, Jacques’a Chiraca. W 2006 roku otrzymał Nagrodę Niżyńskiego za całokształt twórczości, a w 2007 roku Nagrodę Muzyczną Herberta von Karajana. Jest honorowym obywatelem Hamburga, co stanowi najwyższy dowód uznania władz tego miasta. W listopadzie 2012 roku Medalem Przyjaźni odznaczył go prezydent Rosji, Władimir Putin. W marcu 2013 roku jego zasługi dla kultury zostały także uhonorowane w Polsce Złotym Medalem Gloria Artis, przyznanym wielkiemu choreografowi przez naszego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W 2015 roku Fundacja Inamori odznaczyła choreografa Nagrodą Kyoto za jego wkład w rozwój sztuki i filozofii. W 2016 roku John Neumeier otrzymał prestiżową Prix Benois de la Danse za całokształt twórczości. W ostatnim czasie został także uhonorowany Prix de Lausanne za całokształt twórczości (2017) oraz Nagrodą Ericha Fromma (2017).
fot. Kiran West
