Richard Wagner (1813-1883) szybko ujawnił artystyczne zainteresowania, jako czternastolatek pisał już sztuki dramatyczne, rozpoczął też naukę muzyki. Pierwsze jego kompozycje pochodzą z 1829 roku, w 1831 roku podjął studia muzyczne u kantora kościoła św. Tomasza w Lipsku, które to stanowisko kilka wieków wcześniej piastował Bach. Napisał wówczas pierwszą operę -- pojawiły się w niej elementy charakterystyczne już dla całej jego późniejszej twórczości.
Przez pewien czas pracował jako korepetytor i chórmistrz w Würzburgu, następnie pojechał do Magdeburga, by objąć stanowisko dyrektora muzycznego w tamtejszej operze. W tym czasie poznał Minnę Planer, z którą niebawem się ożenił. Małżeństwo nie było jednak szczęśliwe, miłość Wagnera do kobiet i jego buntowniczy charakter stały się powodem wielu późniejszych kłopotów kompozytora w życiu prywatnym i zawodowym. Po przeprowadzce do Królewca popadł w długi, przed którymi uciekł do Rygi, przyjąwszy złożoną mu w międzyczasie propozycję objęcia tam funkcji dyrygenta. W 1839 roku stracił stanowisko i, uchodząc ponownie przed wierzycielami, dostał się przez Londyn do Paryża. Mimo wstawiennictwa Meyerbeera nie udało mu się tam jednak zatrudnić, wobec czego czas poświęcił na dokończenie trzeciej opery Rienzi i szkice Holendra tułacza. Poznał wówczas Ferenca Liszta.
Został nadwornym muzykiem królewskim na dworze w Dreźnie, gdzie rozpoczął się złoty okres w jego karierze. Zaczął wówczas pisać Tannhäusera, a po jego premierze od razu przystąpił do prac nad Lohengrinem, którego ukończył w 1848 roku, kiedy Europę objęły wydarzenia Wiosny Ludów. Kilka miesięcy później wziął udział w powstaniu, w wyniku którego musiał uciekać przed nakazem aresztowania. Ponownie przez Paryż dotarł do Zurychu, gdzie poświęcił się pisarstwu teoretycznemu. Powstały wówczas słynne teksty Sztuka i rewolucja, Opera i dramat, ale i niesławne Żydostwo w muzyce.
Premiera opery Lohengrin miała miejsce w 1850 roku w Weimarze, poprowadził ją Ferenc Liszt. Przez następne piętnaście lat Wagner nie wystawił żadnej ze swoich oper, pochłonięty był natomiast wielkim projektem operowej tetralogii, której nadał tytuł Pierścień Nibelunga. W tym czasie jego sława zaczęła wykraczać poza granice Europy, a on sam pod wpływem filozofii Schopenhauera zaczął formułować koncepcję dzieła jako syntezy sztuk. Ukończył pracę nad Tristanem i Izoldą, pierwszym dramatem muzycznym napisanym według nowych wyznaczników.
W 1862 roku uchylono mu zakaz powrotu do Niemiec, wrócił więc i niedługo potem został zatrudniony przez Ludwika II, księcia bawarskiego. Zapewniło mu to do końca życia komfort pracy i bezpieczeństwo finansowe. W tym samym czasie nawiązał romans z Cosimą von Bülow, córką Liszta. Po perturbacjach dotyczących wystawienia Pierścienia podjął decyzję o wybudowaniu własnej sceny. Budowa dobiegła końca w 1876 roku, otwarcie teatru zainaugurowała premiera całości Pierścienia Nibelunga. Wagner został okrzyknięty geniuszem teatru operowego.
Zaawansowana choroba serca coraz częściej uniemożliwiała mu pracę. Wagner napisał jeszcze Parsifala, ale kolejnego dramatu -- Zwycięzcy -- już nie udało mu się ukończyć. Pochowany został w ogrodzie willi Wahnfried w Bayreuth, gdzie spędził ostatnie lata życia. Wśród miłośników sztuki Wagnera i zwolenników wyznaczonej przez niego ścieżki byli m.in. Thomas Mann i Friedrich Nietzsche.
LATAJĄCY HOLENDER
Richard Wagner
Opera romantyczna w trzech aktach | Libretto: Richard Wagner według Pamiętników pana von Schnabelewopskiego Heinricha Heinego| Oryginalna niemiecka wersja językowa | Premiera: 16.03.2012
TRISTAN I IZOLDA
Richard Wagner
Dramat muzyczny w trzech aktach | Libretto: Richard Wagner według Gottfrieda von Strassburga| Oryginalna niemiecka wersja językowa | Premiera: 12.06.2016
