Kontrowersje to cykl spotkań wypełnionych refleksją nad operą jako zjawiskiem kulturowym. Przestrzeń do rozmowy o kontekstach, okazja do poszukiwania nowych ścieżek interpretacyjnych, do wstąpienia na tereny do tej pory niezbadane.
W sezonie 2014/15 zapraszamy do dyskusji nad wątkami dotyczącymi konkretnych tytułów, ale wzbogaconej o dialog z innymi sztukami -- przede wszystkim z kinem. Zaplanowaliśmy w warszawskich kinach studyjnych pokazy filmowe , które będą integralną częścią spotkań. Terra incognita dawnych dylematów została już po części zasiedlona, ale opera niezmiennie pokazuje, jak wiele jeszcze możemy tu odkryć...
I. OPEROWE "KRĘGI OBCOŚCI" -- KUPIEC WENECKI
Zaczerpnięte z tytułu książki Michała Głowińskiego obszary nieprzystawalności są zagadnieniem ważnym dla biografii i twórczości kompozytorskiej Andrzeja Czajkowskiego. Walka z tożsamością i ciągłe napięcie między oczekiwaniem a spełnieniem wyznaczają linie, po których toczy się refleksja o obcości. Gej? Żyd? Utopia koherencji?
Kantowskie niebo gwiaździste niekiedy zasnuwa się chmurami. Gdzie szukać rady? Psychoanaliza próbuje odpowiadać na pytania o imperatyw ludzkich działań, o motor, który steruje naszymi wyborami. Czy to inni ludzie, własne doświadczenia, toksyczni rodzice, dzieciństwo, traumy, miłość czy nienawiść? Po co nam odpowiedzialność i czy istnieje moralność muzyki?
Meandry kobiecości to wątek niewyczerpany. Kobieta sterowana przez żądze, histeryczka, czarownica -- walka z tym wizerunkiem zajęła stulecia. Bez obaw: to tylko męska projekcja, sublimacja męskich lęków, specjalnie stworzona na swoje niepodobieństwo -- uspokaja feminizm. Czy księżna Argyll to kobieta zniewolona, czy odwrotnie -- wyzwolona? A opinie o niej to argument w dyskusji antyfeministycznej czy zwycięstwo feminizmu? Od Orfeusza, przez Przybyszewskiego, Poego i Dostojewskiego, po Berga i Adèsa.
IV. TERYTORIA OPERY -- PROJEKT 'P'
Śmierć opery wieszczono już kilkakrotnie. Ale czy dziś bardziej adekwatnym terminem nie wydaje się niegdysiejszy dramma per musica? Jakie wyzwania przed twórcami XXI wieku stawia opera jako sztuka, a jakie jako instytucja? Czym prowokuje, wabi, czym odpycha? Jak do rzeczywistości teatru operowego podchodzą dzisiejsze generacje kompozytorów? Czy kompozytor w starciu z instytucją to walka ze z góry przewidzianym wynikiem? Strategie twórcze i taktyka pracy -- opera (nie) umarła.
W 1858 roku próbowano zamordować Napoleona III. Cesarz był właśnie w drodze na spektakl "Wilhelm Tell". Kilkadziesiąt lat opera Rossiniego czekać musiała w przedsionku mediolańskiej La Scali. Naziści wciągnęli ją na indeks. Skracana, modyfikowana, niewygodna politycznie i ideologicznie. Wilhelm Tell -- dzieło sztuki jako świadek historii.
