Balerina i baletmistrzyni, inscenizator i choreograf. Początki jej kariery związane były z rodzinnym Leningradem. Naukę w tamtejszej Akademii im. Waganowej rozpoczęła dopiero w 13 roku życia w klasie eksperymentalnej, ale szybko nadrobiła opóźnienie i w ciągu sześciu lat zaliczyła cały dziewięcioletni program szkoły baletowej.
Bezpośrednio po zakończeniu nauki, w 1959 roku zaangażowała się w zespole baletowym Państwowego Akademickiego Teatru Opery i Baletu im. Kirowa, gdzie wkrótce osiągnęła pozycję baleriny. Zdobyła Złoty Medal Międzynarodowego Konkursu Baletowego w Warnie (1965), została też wyróżniona paryską Nagrodą Anny Pawłowej (1970).
W 1970 roku występowała na czele leningradzkiego zespołu w Londynie, tańcząc tam m.in. Giselle, która była jedną z jej popisowych kreacji scenicznych. Postanowiła wówczas pozostać na Zachodzie i otrzymała azyl w Wielkiej Brytanii. Odtąd rozpoczęła się jej wielka międzynarodowa kariera. Jeszcze tego samego roku zaangażowała się w nowojorskim American Ballet Theatre, gdzie zadebiutowała wkrótce właśnie w roli Giselle. Związana była z tym zespołem przez kolejne 12 lat, tańcząc wiele czołowych partii i współpracując z najwybitniejszymi amerykańskimi choreografami.
Występowała w baletach Antona Tudora: Dark Elegies (Ciemne elegie), Jardin aux lilas (Ogród bzów), Pillar of Fire (Słup ognisty) oraz Romeo i Julia; tańczyła choreografie George’a Balanchine’a: Theme and Variations (Temat z wariacjami) i Apollon Musagète (Apollo i muzy); pracowała z Jeromem Robbinsem, Glenem Tetley’em i Johnem Neumeierem.
W 1972 roku rozpoczęła też współpracę gościnną z Royal Ballet w Londynie. Tańczyła główne partie w tamtejszych inscenizacjach Jeziora łabędziego, Giselle, Śpiącej królewny i Sylfid, a także w baletach Fredericka Ashtona (Kopciuszek, Miesiąc na wsi), Kennetha MacMillana (Manon, Pieśń o ziemi, Concerto, Romeo i Julia), Bronisławy Niżyńskiej (Les Biches), Balanchine’a (Serenada), Robbinsa (Dances at a Gathering), Tetleya (Voluntaries) i van Manena (Adagio Hammerklavier). Pożegnała się z londyńskim zespołem w styczniu 1989 roku partią tytułową w Romeo i Julii.
Występowała gościnnie z czołowymi zespołami baletowymi świata: Baletem Opery Paryskiej, Narodowym Baletem Kanady, Baletem Stuttgarckim, Duńskim Baletem Królewskim, London Festival Ballet, Baletem La Scali, Baletem XX Wieku Béjarta oraz z Baletami Marsylskimi Rolanda Petit. Dzięki temu w jej repertuarze znalazły się także główne partie w innych znanych baletach, takich jak: Córka źle strzeżona, La Sylphide, Don Kichot, Coppelia, Bajadera, Raymonda, Ognisty ptak, a także w Onieginie i Romeo i Julii (w wersjach Johna Cranko) oraz w baletach Rolanda Petit: Notre-Dame de Paris, Carmen, Proust (Les Intermittences du coeur), Młody człowiek i śmierć.
Powstało też kilka oryginalnych prac wybitnych choreografów, stworzonych specjalnie dla tej znakomitej baleriny, a znalazły się wśród nich: Other Dances Jerome’a Robbinsa, Le Rossignol Fredericka Ashtona, Epilogue i Le Désir Johna Neumeiera, Contredances Glena Tetleya, Blue Angel Rolanda Petit, Mephisto Valse Maurice’a Béjarta i Cudowny mandaryn Ulfa Gadda.
W 1974 roku Natalia Makarowa rozpoczęła również pracę baletmistrzowską, wystawiając obraz Królestwo Cieni z baletu Bajadera Mariusa Petipy z zespołem American Ballet Theatre. W 1980 roku zrealizowała z tym samym zespołem pełnospektaklową inscenizację Bajadery, dzięki czemu ABT stał się pierwszym zachodnim zespołem prezentującym ten balet w całości. Później wielokrotnie jeszcze powracała do Bajadery, realizując bądź Królestwo Cieni, bądź też całą Bajaderę z wieloma znanymi zespołami baletowymi. Akt Cieni wystawiała z Narodowym Baletem Kanady, Narodowym Baletem Anglii i z Baletem San Francisco. Pełnospektaklową wersję Bajadery przygotowała natomiast z londyńskim Royal Ballet, Szwedzkim Baletem Królewskim, Baletem La Scali, Baletem Australijskim, Narodowym Baletem Fińskim, Baletem Hamburskim, a także z zespołami: Teatro Colón w Buenos Aires, Teatro Municipal w Rio de Janeiro oraz w Santiago de Chile.
Wystawiała również swoje opracowania inscenizacyjne innych baletów klasycznych: Jeziora łabędziego (London Festival Ballet, Teatro Municipal w Rio de Janeiro), Paquity (American Ballet Theatre, Narodowy Balet Kanady, Balet Koreański, zespół Makarova & Company, San Francisco Ballet), Giselle (Szwedzki Balet Królewski) i Śpiącej królewny (londyński Royal Ballet).
Artystka pracowała także dla filmu, telewizji i musicalu, napisała również i wydała swoją autobiografię. Wystąpiła w filmowych wersjach Jeziora łabędziego, Giselle, Romea i Julii oraz Bajadery. Przygotowała kilka programów telewizyjnych: Ballerina Assoluta i The Leningrad Legend dla BBC, In a Class of Her Own dla Channel 4 i Natasha dla Thames Television. Była scenarzystką i prezenterką programu dokumentalnego Z Sankt Petersburga do Taszkentu, prezentowanego w wielu krajach w ramach popularnej serii BBC Great Railway Journeys. Grała na Broadwayu w komedii muzycznej On Your Toes, a za rolę w tym przedstawieniu otrzymała Nagrodę Tony dla Najlepszej Aktorki Musicalowej i kilka innych amerykańskich nagród teatralnych. W musicalu tym wystąpiła również na londyńskim West Endzie, otrzymując tam Nagrodę Laurence’a Oliviera.
W sierpniu 1988 roku Natalia Makarowa znów spotkała w Londynie swój macierzysty balet leningradzki i nawet wystąpiła z nim wówczas gościnnie we fragmencie Jeziora łabędziego. W kilka miesięcy później, po 19 latach nieobecności w rodzinnym kraju, jako pierwsza ze sławnych rosyjskich tancerzy-emigrantów, zaproszona została do ojczyzny, by 1 lutego 1989 roku pojawić się ponownie na scenie Teatru Kirowa. Wydarzenie to pokazano również w filmie dokumentalnym BBC Makarova Returns.
W 1991 roku artystka zadebiutowała także na scenie dramatycznej podczas Chichester Festival (Anglia) w sztuce Tovarich, która została następnie przeniesiona na jedną ze scen West Endu. W 1992 roku raz jeszcze powróciła do Rosji, by wystąpić w sztuce Dwoje na huśtawce w Moskwie i Petersburgu. W 1997 roku ponownie pojechała do Chichester, gdzie tym razem grała w Mezaliansie Bernarda Shawa. W 1999 roku podczas Charleston Festival zagrała z kolei w przedstawieniu Wooing in Absence według listów Lidii Łopuchowej i jej męża Johna Maynarda Keynesa, a później powtarzała także ten spektakl w Tate Gallery (2000) i w nowojorskim Lincoln Centre (2001). Ostatnią rolą Natalii Makarowej w teatrze dramatycznym była Elvira w sztuce Noëla Cowarda Blithe Spirit na scenie londyńskiej.
fot. archiwum
