María de Buenos Aires

Astor Piazzolla

Daty spektakli

Tango opera w dwóch częściach
Libretto: Horacio Ferrer
Prapremiera: 8.05.1968, Sala Planeta, Buenos Aires
Premiera tej inscenizacji: 16.03.2023, TW-ON
Oryginalna hiszpańska wersja językowa z polskimi napisami

María de Buenos Aires to Nowy Świat, nowa muzyka, tango nuevo i nowy typ opery – tango operita, dla której muzyczną podstawą jest obłędny rytm i nastrój tanga, tańca narodzonego na południowo-wschodnim wybrzeżu Ameryki Łacińskiej. Ludowe tango argentino doczekało się swego barda, Astora Piazzolli, kompozytora-poetę, który stworzył nowy styl prezentacji tego namiętnego tańca, czerpiąc inspirację ze Strawińskiego, Bartóka i klasycznych form muzycznych, ale też jazzu i elektronicznego rocka – podniósł tango do rangi sztuki muzycznej.

Pochodził z okolic Buenos Aires, z Mar del Plata oddalonego o kilkaset kilometrów od stolicy Argentyny. W 1925 roku przeniósł się z rodziną do Nowego Jorku, gdzie uczył się grać na bandoneonie. W 1934 roku wystąpił u boku śpiewaka Carlosa Gardela w ważnym dla historii tanga filmie El día que me quieras. Wróciwszy do kraju, grał na bandoneonie w orkiestrach w Mar del Plata i Buenos Aires. Później nastąpił ważny zwrot w jego życiu – zaczął komponować. Po studiach kompozytorskich u Alberto Ginastery, założył własny zespół muzyczny, dla którego zaczął pisać tanga. Pierwsza nagroda w konkursie kompozytorskim za Sinfonię Buenos Aires umożliwiła mu wyjazd do Paryża i kontynuowanie studiów u Nadii Boulanger, nestorki muzycznego neoklasycyzmu, która wychowała całe pokolenie kompozytorów europejskich. Lata 60. i 70. XX wieku były dla Astora Piazzolli czasem syntezowania tanga z jazzem i rockiem, kontaktu z twórczym fermentem Nowego Jorku, zakładania kolejnych zespołów, z których Sekstet występował i nagrywał do 1990 roku. Nobilitacją dla Piazzolli stał się fakt, że od końca lat 80. jego kompozycje zaczęli włączać do swojego repertuaru znani wirtuozi, m. in. skrzypek Gidon Kremer, pianista Emanuel Ax, wiolonczeliści Yo-Yo-Ma i Mścisław Rostropowicz, któremu Argentyńczyk dedykował Le Grand Tango.

María de Buenos Aires (1968) była spełnieniem dążeń artystycznych Piazzolli. Połączył teatr operowy z tańcem, co w historii opery nie było wprawdzie nowe, jednak balet klasyczny zastąpiło u niego tango. Tytułowa María była dla kompozytora alegorią ukochanego miasta. Piękna i przeklęta, urodzona „w dniu, gdy Pan Bóg leżał pijany” dziewczyna wyrywa się z biedy i rodzinnej patologii na upragnioną wolność. Uwiedziona rytmem tanga, zanurza się w trzewia wielkiego miasta, zostaje prostytutką, poznaje co to seks i zbrodnia, w końcu sama zostaje zabita przez zgraję uliczników, gangsterów i burdelowych matron. María zyskuje jednak drugie życie jako własny cień wędrujący po ulicach metropolii. Maríę de Buenos Aires reżyseruje Wojciech Faruga, dyrektor artystyczny Teatru Polskiego w Bydgoszczy, wcześniej szef Międzynarodowego Festiwalu Teatrów dla Dzieci i Młodzieży „Korczak”.  

Obsada

2024-01-27 | 19:00

Realizatorzy

Bandoneon: Klaudiusz Baran, gitara: Andrzej Olewiński

Chór: Joanna Michalska, Maria Udovenko, Justyna Zanni, Marcin Maciak, Marek Kulik, Michał Zambrzycki

Tancerze: Dominik Więcek, Wojciech Kałuża, Marek Bula, Bartłomiej Gąsior, Andrei Kamarov, Paweł Kozłowski

Orkiestra Teatru Wielkiego - Opery Narodowej

Asystenci reżysera: Piotr Sędkowski, Marcel Osowicki

Streszczenie

  • AKT I

    1. ALEVARE

    Tajemnicza sekta zbiera się dookoła czarnej kołyski, by świętować narodziny tego, który ma odmienić losy świata. Wbiega María, matka dziecka. Kobieta dopiero teraz orientuje się, co się wydarzyło: została użyta wbrew swojej woli do urodzenia dziecka, nie jest w stanie zajrzeć do kołyski, doznaje ataku paniki. Maríę uspokaja Duende, hipnotyzuje ją. Payadorowi nie udaje się wręczyć Marii prezentu, który przyniósł. Koszula nocna, krótkie włosy, czarna kołyska... skojarzenia słusznie odsyłają do słynnej finałowej sceny Dziecka Rosemary. Tam, gdzie kończy się opowieść Romana Polańskiego, zaczyna się historia Marii

    2. TEMA DE MARÍA

    María zapada w letarg. Jej ciało jest jest bezwolne, jej świadomość zaczyna odtwarzać wspomnienia z przeszłości. Mężczyźni bawią się jej ciałem na oczach Payadora, który próbuje reagować i przerwać to, jednak niestarcza mu determinacji albo odwagi

    3. BALLADA PARA UN ORGANITO LOCO

    Mąż Marii, Payador, mimo całkowitego posłuszeństwa wobec zasad sekty, daży Maríę szczerą miłością albo przynajmniej tak mu się wydaje. Czy można kochać kogoś i decydować za niego o jego życiu? Payador opowiada wraz z Duende historię życia Marii. Próbuje wybudzić Maríę z transu. Szuka pomocy, jednak nikt ze zgromadzonych nie reaguje.

    4. YO SOI MARÍA

    Wchodzimy w głąb jaźni Marii. We śnie María budzi się jako rzeźba na swoim własnym nagrobku na cmentarzu Recoleta. Próbuje się wyrwać z koszmaru, uciec. Nikomu nie pozwoli się zniewolić i ujarzmić

    5. MILONGO CARRIEGUERA

    Kolejny sen jest wspomnieniem pierwszej miłości Marii, która wyda-wała się być jak z bajki, jednak ten, któremu zaufała próbował ją wykorzystać. María nie uwalnia się od swojej traumy, decyduje się jednak iść dalej, wejść głębiej w swoje wspomnienia. Jej kochanek ma w nich twarz Payadora. María nie przyjmuje prezentu, który on jej przyniósł

    6. FUGA Y MISTERIO

    María spotyka samą siebie z czasów dzieciństwa. Widzi i czuje swój własny pierwszy strach. Nie jest w stanie jednak przypomnieć sobie teraz, co go wywołało. We śnie zasypia ponownie

    7. POEMA VALSEADO

    María próbuje rozmawiać z samą sobą z dzieciństwa. Przypomina sobie pierwszego człowieka, który ją skrzywdził, przed jej oczami znowu odtwarzają się te wydarzenia, María próbuje powstrzymać bieg wypadków, jednak nie jest to możliwe. Mała María oddala się z tym człowiekiem, nie udało się zapobiec krzywdzie

    8. TOCATA REA

    Duende atakuje bandoneon, uważa, że to on jest winny wszystkich nie-szczęść Marii.

    9. MISERERE CANYENGUE

    María dobrowolnie decyduje poddać się rytuałowi, który ma przynieść jej śmierć lub ponowne narodziny. Payador jest przerażony. Rytuał nie przypomina obrządku żadnej znanej religii, jednocześnie przypominając wszystkie religie na raz. María, niczym Kleopatra, przykłada węża do swojej piersi, odpływa w kierunku śmierci lub powraca do samej siebie.

  • AKT II

    10. CONTRAMILONGA A LA FUNERALA

    Scena pogrzebu Marii. Jej ciało zostaje złożone do grobu.

    11. TANGATA DEL ALBA

    María odradza się jako ona sama z dzieciństwa, wraca do czasu, kiedy jeszcze nikt jej nie skrzywdził, kiedy była jeszcze w stanie odczuwać szczęście.

    12. CARTA A LOS ARBOLES Y LAS CHIMENEAS

    Wracają kolejne wspomnienia, w końcu María zaznaje spokoju. Pojawia się Duende, który nie pozwala jej przerwać podróży w głąb siebie.

    13. ARIA DE LOS ANALISTAS

    W świat między życiem a śmiercią wchodzą psychoanalitycy, w nich odbijają się wspomnienia momentów tresury, jakim poddawana była w swoim życiu mała María. Payador staje się Psychoanalitykiem Pierwszym i analizuje przeszłość Marii. María ujawnia prawdziwe emocje i odkrywa zawartość tajemniczego prezentu

    14. ROMANZA DEL DUENDE

    Plaża u ujścia rzek Urugwaj i Parany. Duende szuka tu Marii, a Payador desperacko szuka własnej śmierci. Mieszkańcy Buenos Aires, pogrążeni w letargu, nie zwracają na nich uwagi, kompletnie zapatrzeni wodę i słońce.

    15. ALLEGRO TANGABILE

    Wszystkie dramaty bohaterów zagłusza dzika fiesta. Karnawał ogarnia Buenos Aires.

    16. MILONGA DE LA ANUNCIACIÓN

    María konfrontuje się ze swoim cieniem, łączy wszystkie elementy układanki, wszystko, czego dowiedziała się o sobie w trakcie tej podróży. Rozpoznaje mechanizm świata i podejmuje ostateczną decyzję, o jej skutkach inni dowiedzą się wkrótce.

    17. TANGUS DEI

    Ponownie wracamy do pierwszej sceny. María pojawia się tym razem od-mieniona. W dali migocze jej cień. Jest żoną i matką idealną, z radością i uniesieniem częstuje gości tortem, razem z nimi świętuje narodziny swojego dziecka. W pewnym momencie trucizna, którą María nasączyła tort, zaczyna po kolei zabijać wszystkich obecnych. Powoli, w konwulsjach giną u jej stóp. Dziecko Marii, okazuje się dziewczynką, okazuje się nią samą, urodzoną ponownie. Mesjasz, na którego czekała sekta jest kobietą. Duende dokonał swojego dzieła.

  •  

Sponsorzy

  • Mecenasi Teatru Wielkiego - Opery Narodowej | Partnerzy Akademii Operowej

  • Partnerzy Teatru Wielkiego - Opery Narodowej

  • Patroni medialni

  • Partner medialny