Carmina Burana (Mgnienie Oka)

Kantata sceniczna w trzech częściach
Prapremiera: 08/06/1937, Städtische Bühnen, Frankfurt
Premiera obecnej inscenizacji: 21/11/2019, Teatr Wielki - Opera Narodowa
Oryginalna łacińska wersja językowa (bez polskich napisów)
Wykonania odbywają się za zgodą Schott Music GmbH & Co. KG
Licencja na wystawienie utworu została wydana przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS

„Niezwykła siła, zaklęta w Carmina Burana Carla Orffa, jednym z bodaj najbardziej rozpoznawalnych na świecie dzieł muzyki klasycznej, od pierwszego swego wybrzmienia w bardzo bezpośredni, otwarty sposób dotyka wyobraźni słuchaczy i widzów. Frazy, teksty osadzone w kontekście średniowiecza, w oprawie muzyki wszak niemal współczesnej tworzą z nią uniwersalne przesłanie o prawach tego świata, którym podlegamy na równi, wielcy czy mali, u zarania życia czy u jego schyłku. Orff myślał muzyką, myślał słowem, myślał teatrem. Sens swojego dzieła wpisał w krzyżujące się wymiary” – pisze o dziele Carla Orffa Waldemar Dąbrowski, dyrektor naczelny Teatru Wielkiego - Opery Narodowej w Warszawie.

Właśnie na tej fantastycznie wyposażonej technologicznie scenie, w ramach projektu BMW Art Club powstało niezwykłe widowisko muzyczne Carmina Burana (Mgnienie oka). Ideą BMW Art Club jest współpraca z wiodącymi instytucjami oraz twórcami kultury w misji kreowania wydarzeń, w których sztuka spotyka się z nowymi technologiami i refleksją nad przyszłością. W 2019 roku wybitny scenograf Boris Kudličką, współautor sukcesów inscenizacji operowych Mariusza Trelińskiego, został dyrektorem artystycznym drugiej edycji BMW Art Club. Efektem było dokonane przez niego opracowanie wizualne Carmina Burana (Mgnienie oka). Premiera spektaklu odbyła się w listopadzie 2019 roku pod batutą Lorenzo Passeriniego, włoskiego dyrygenta młodego pokolenia.

Kantata sceniczna Carla Orffa (1937) to jedna z trzech części tryptyku teatralnego Trionfi, na który składają się jeszcze tzw. igraszki sceniczne Catulli carmina i koncert sceniczny Trionfo di Afrodite. Carmina Burana przyniosła kompozytorowi nieśmiertelność, dzięki odkrywczemu połączeniu nowoczesnego języka muzycznego z ludyczną atmosferą średniowiecznego biesiadowania i śmiałej zabawy miłosnej, w której pierwiastek cielesny odgrywa niemałą rolę. Swoją kantatę Orff oparł na autentycznych świeckich tekstach średniowiecznych zapisanych po łacinie, a wykonywanych zapewne przez wędrownych żaków i bardów – tzw. wagantów i goliardów. Lubili oni swawolne pieśni miłosne i biesiadne, rozrywkową muzykę tamtych czasów, często powiązaną z okresem karnawału. Pieśni te i piosenki zachowały się w XIII-wiecznym zbiorze znanym jako Codex buranus i znajdującym się w archiwach klasztoru benedyktynów w Bawarii.

W nowatorskiej interpretacji Borisa Kudlički Carmina Burana stają się wizualno-muzyczną przestrzenią doświadczania zmieniającego się świata. On sam mówił w wywiadzie: „W pracy nad Carmina jest pewne niebezpieczeństwo. Ta muzyka, szczególnie kilka najbardziej znanych utworów, jest jak strumień porywający słuchającego. Żeby nie dać się porwać i nie płynąć bezrefleksyjnie z prądem, trzeba znaleźć klucz. Wydaje mi się, że tym kluczem może być rodzaj zaprzeczenia: wizualne zwolnienie – kiedy muzyka pędzi, prosta forma – kiedy utwór sięga po estetykę monumentalną”.

Znakomity scenograf zaprosił do współpracy Jarosława Mikołajewskiego, italianistę, poetę i tłumacza, znawcę literatury średniowiecznej, badacza twórczości Petrarki i Dantego. Na każdy z dwudziestu pięciu utworów składających się na Carmina w wyborze Orffa, Mikołajewski odpowiedział własną poetycką wersją, ujęciem w języku polskim – część z tych wierszy została wpleciona w kompozycję obrazu stworzonego przez Borisa Kudličkę.

Chór i Orkiestra Teatru Wielkiego - Opery Narodowej
Chór dziecięcy „Artos” im. Władysława Skoraczewskiego