Madame
Butterfly

Giacomo Puccini

Daty spektakli

Tragedia japońska w trzech aktach
Libretto: Giuseppe Giacosa, Luigi Illica 
Prapremiera: 17.02.1904, Regio Teatro alla Scala, Mediolan
Premiera polska: 3.12.1908, Teatr Wielki, Warszawa
Premiera tej inscenizacji: 29.05.1999, TW-ON
Oryginalna włoska wersja językowa z polskimi napisami

„Łatwo jest robić rewolucję, jak się nic nie wie” – tak wspomina swój właściwy debiut operowy Mariusz Treliński, dziś już nobliwy laureat operowego Oscara w uznaniu wpływu, który wywarł na przemiany współczesnego języka operowego. Przychodził z kina, z którego zabrał filmowy model narracji i zamachnął się na medium opery, która wydawała się młodemu reżyserowi „pretensjonalna, mieszczańska, irytująca, schlebiająca niskim gustom”. I choć Treliński tłumaczy, że był za młodu operowym ignorantem, czyni to niesłusznie, albowiem już jego kongenialny debiut kinowy według Pożegnania jesieni Witkacego, zadziwiał zaiste operowym rozmachem inscenizacyjnym, scenograficznym i tym zbawiennym dla teatru muzycznego, dandysowskim zmysłem „gry w sztuczność”. O muzycznej ignorancji też nie sposób mówić, skoro homoerotyczne harce bohaterów zilustrował w filmie arią Nemorina z Napoju miłosnego Donizettego. Dość, by podejrzewać, że przydomek Ciociosan kojarzył się reżyserowi z czymś więcej niż supermarketowy bułgarski wermut. Przystępując ze scenografem Borisem Kudličką do pracy nad dziełem Pucciniego, kierował się Treliński minimalizmem i chęcią odarcia Madame Butterfly z japonizującego kiczu. A zatem: paradoks chce, że u zarania największej reżyserskiej kariery operowej naszego stulecia stała wyłącznie chęć redukcji środków wyrazu. Wielki, kanoniczny spektakl, pierwszy wybór dla początkujących i ulubiony spektakl zaawansowanych.

Obsada

2019-12-06 | 19:00

Realizatorzy

Chór i Orkiestra Teatru Wielkiego - Opery Narodowej
Mimowie

Streszczenie

  • Akt I

    W japońskim porcie zatrzymał się na czas dłuższy okręt amerykańskiej marynarki wojennej. Monotonny tryb życia ciąży młodemu porucznikowi Pinkertonowi; aby sobie uprzyjemnić życie, korzysta z usług japońskiego pośrednika Goro, który za opłatą ułatwia mu znajomość z młodziutką gejszą Cio-Cio-San, zwaną także Butterfly (motyl). Pinkerton, zgodnie z japońskimi zwyczajami, ma zawrzeć z nią ślub, którego ważność rozciąga się na 999 lat. Goro wprowadza porucznika do wynajętego dlań domku na wzgórzu nad mia­stem i przedstawia mu służbę jego przyszłej żony. Wkrótce ma się odbyć ceremonia ślubna – jako pierwszy z gości zjawia się konsul Stanów Zjednoczonych w Nagasaki, Sharpless. Zapatruje się on na sprawę małżeństwa Pinkertona poważniej niż młody porucznik i ostrzega go, by nie łamał życia młodziutkiej, szczerze go kochającej Japonce.

    Nadchodzi Cio-Cio-San w otoczeniu rodziny i licznego grona dziewcząt japońskich. Wyznaje ona Pinkertonowi, że rano była w domu misjonarzy, by przyjąć wiarę chrześcijańską i że dla niego gotowa jest zupełnie zerwać ze swą rodziną i środowiskiem. Urzędnik stanu cywilnego odczytuje akt ślubu.Weselną atmosferę mąci nagłe zjawienie się wuja panny młodej – Bonzy, który odkrył tajemnicę jej chrztu i za porzucenie wiary ojców oraz poślubienie cudzoziemca rzuca przekleństwo na jej głowę. W ślad za nim opuszczają pośpiesznie dom Pinkertona przerażeni goście weselni. But­terfly i Pinkerton zostają sami. Nadchodzi noc. Akt I kończy się wspaniałym duetem miłosnym, jednym z najpiękniejszych w światowej literaturze operowej (Bimba degli occhi).

  • Akt II

    Minęły trzy lata od ślubu Pinkertona. Butterfly wraz z małym synkiem każdej wiosny oczekuje męża, który odjeżdżając wkrótce po ceremonii zaślubin, przyrzekł jej, że na pewno powróci. Żyją w biedzie, a wierna służebnica Butterfly, Suzuki, obawia się gorszego jeszcze niedostatku, nie spodziewa się bowiem powrotu Pinkertona. Butterfly jednak niezachwianie wierzy jego słowom. Nieoczekiwanie zjawia się witany radośnie przez Butterfly konsul Sharpless. W trakcie jego wizyty przybywa też bogaty książę Yamadori, który przy pomocy pośrednika Goro zabiega o względy Cio-Cio-San. Młoda Japonka odrzuca jednak stanowczo jego konkury. Uważa się nadal za żonę Pinkertona i nie uznaje rozwodowych zwyczajów japońskich. Na jej postanowienie nie wpływają nawet słowa Sharplessa, który w oględny sposób daje do zrozumienia, że Pinkerton nie zamierza do niej wracać. Cio-Cio-San nie wierzy słowom konsula (aria Un bel di vedermo – Tam na wschodniej stronie). Pokazuje mu swego synka i prosi, by powiadomił Pinkertona, że oboje z dzieckiem stale go oczekują. Zakłopotany swą przykrą misją Sharpless opuszcza dom Butterfly, która w chwilę potem wypędza natrętnego Goro.

    Wystrzał armatni zwiastuje przybycie okrętu Pinkertona. Uszczęśliwiona Butterfly przystraja wraz z Suzuki cały dom kwiatami (duet Scuoti quelle fronda) i ubrana w ślubną suknię oczekuje przybycia małżonka. Z wolna zapada zmierzch; w oddali słychać śpiew rybaków wracających z połowu. Na ścieżce wiodącej do domku Butterfly nie widać nikogo...

  • Akt III

    Minęła noc. Znużona oczekiwaniem Butterfly, usnęła. Teraz dopiero w ogródku przed domem zjawiają się Sharpless i Pinkerton. Suzuki ze zdumieniem patrzy na towarzyszącą im nieznajomą elegancką damę. To małżonka Pinkertona przybyła wraz z mężem, by zabrać jego synka. Cio-Cio-San, która zjawia się po chwili, od razu domyśla się wszystkiego i wie, co ma teraz uczynić. Odprawia obecnych i wydobywa ze skrytki stary, rodowy sztylet, na którego klindze wyryte są słowa: "Niechaj z honorem umiera ten, komu los nie pozwolił żyć z honorem". Pożegnawszy się z dzieckiem, Cio-Cio-San przebija się sztyletem. W ostatnim odruchu świadomości zwraca się w stronę Pinkertona, który wpada do pokoju z okrzykiem: "Butterfly!"

Sponsorzy

  • Partnerzy Akademii Operowej

  • Partnerzy Teatru Wielkiego - Opery Narodowej

  • Patroni medialni