Così fan tutte

AKT I

SCENA 1
Rok 1970, Stany Zjednoczone Ameryki (czasy m.in. prezydentury Richarda Nixona, wojny w Wietnamie, rozprawy Roe v. Wade, rewolucji seksualnej, rok po zamieszkach w barze Stonewall). Dom wysoko postawionej, konserwatywnej rodziny. Jest duszny, letni wieczór. Wysokiej rangi żołnierz Don Alfonso, krótko po powrocie z Wietnamu, żeni się z Despiną, z którą zaręczył się jeszcze przed wyjazdem na wojnę. Weselną atmosferę zakłóca prowokacja panny młodej. Robi się niezręcznie, wszyscy są świadkami nietaktu Despiny na jej własnym weselu. Bliscy znajomi pana młodego – Ferrando i Guglielmo starają się zatuszować sytuację, chwaląc cnotę i wierność swoich narzeczonych, bratanic Don Alfonsa – Dorabelli i Fiordiligi (La mia Dorabella). Don Alfonso drwi z naiwności Ferranda i Guglielma, zachowuje się agresywnie. Goście opuszczają salę. Despina wraca do konfrontacji z Don Alfonsem, który twierdzi, że wierność żadnej z kobiet nie przetrwa nawet dnia rozłąki. Ferrando i Guglielmo bronią honoru swoich ukochanych. Mężczyźni dokonują zakładu – Don Alfonso udowodni swoją tezę, jeżeli Ci poprzysięgną posłusznie wykonywać jego polecenia przez najbliższą dobę. Despina jest świadkiem umowy. Wierność sióstr zostanie poddana próbie.

SCENY: 2, 3 i 4
Dorabella i Fiordiligi powracają, zachwalając prowokacyjnie urodę swoją i swoich partnerów (Ah guarda so rella). Pary inicjują grę. Kobiety z zawiązanymi oczami dotykają nagiej rzeźby – kopii Umierającego Gala. Ferrando i Guglielmo na znak Don Alfonsa znikają. Weteran informuje kobiety o natychmiastowym wyjeździe ich narzeczonych na wojnę. Kobiety są zdruzgotane. Mężczyźni wracają w mundurach, przekazują ukochanym swoje nieśmiertelniki. Pary żegnają się (Sento, oddio).

SCENY: 5, 6 i 7
Ferrando i Guglielmo wyruszają w towarzystwie chóru intonującego marszowe Bella vita militar. Dorabella, Fiordliligi i Don Alfonso spoglądają w stronę oddalającego się statku, życząc żołnierzom przyjaznych wiatrów (Soave sia il vento). Nieprzyjemne wspomnienia Don Alfonsa z czasów wojny powracają.

SCENY: 8, 9, i 10
Pojawia się Despina. Prowokacyjnie zamienia suknię ślubną na ubranie pokojówki. Zaczyna przesadnie obsługiwać Don Alfonsa. Ironizuje na temat roli żony i jej obowiązków (Che vita maledetta). Bawi ją rozpacz sióstr; nakłania Dorabellę, przy dezaprobacie Fiordiligi, do korzystania ze swobody, jaką daje nieobecność ukochanych. Równocześnie wciąż prowokuje Don Alfonsa, co znajduje swoją kulminację w arii (In uomini, in soldati). Don Alfonso podejmuje grę – usiłuje poniżyć Despinę, dając jej pieniądze za pomoc w intrydze.

SCENA 11
Grupa kobiet – głównie statecznych republikanek, przy ogromnym, nienagannie zastawionym stole szyje kotyliony. Pojawiają się Ferrando i Guglielmo – przebrani za hipisów, którzy burzą atmosferę kurtuazyjnej kolacji (Alla bella Despinetta). Większość kobiet jest oburzona. Fiordiligi zamyka się w gablocie ze spreparowanym krokodylem, dając wyraz swojej wierności i czystości (Come scoglio immoto resta). Zachwycona Dorabella stara się zachować powściągliwość. Ferrando uwodzi nieśmiało Dorabellę, Guglielmo przekracza kolejne gra nice (Rivolgete a lui lo sguardo).

SCENY: 12 i 13
Guglielmo i Ferrando coraz lepiej czują się w nowych rolach. Mogą wyjść poza sztywne reguły, w ramach których dotychczas funkcjonowali. Są pewni wygranej. Pojawia się między nimi bliskość, zainicjowana przez Guglielma. Don Alfonsa ponownie nawiedzają duchy prze szłości.

SCENY: 14, 15 i 16
Guglielmo i Ferrando zjadają muchomory (truciznę) z powodu odrzuconej miłości. Przerażone Dorabella i Fiordiligi wzywają Despinę, która powraca jako new-ageowa szamanka (lekarz). Uzdrawia mężczyzn poprzez drgania masażera erotycznego dla panien domu. Całemu procesowi przyglądają się Don Alfonso, a także Dorabella i Fiordiligi, które dzięki Despinie odkrywają przebierankę mężczyzn.

AKT II

SCENA 1
Despina przekonuje Fiordiligi i Dorabellę do flirtu i otworzenia się na pragnienie. Swoją arię (Una donna a qundici anni) kieruje wprost do Don Alfonsa. Dorabella jest podekscytowana. Fiordiligi, która odkryła przebierankę Guglielma, jest wściekła i postanawia się zemścić.

SCENA 2
Dorabella i Fiordiligi prowokacyjnie – na oczach Guglielma i Ferranda, uwodzą inne osoby. Siostry świadomie postanawiają dokonać zamiany w parach (Prende ro quel brunettino). To Dorabella uwiedzie Guglielma, a Fiordiligi Ferranda.

SCENY: 3, 4 i 5
Akcja przenosi się do ogrodu. Kochankowie wraz z innymi – samozwańczymi gośćmi ogrodu, poddają się rozkoszy i miłości (Secondate, aurette amiche). Ferrando i Guglielmo próbują uwodzić swoje narzeczone, te jednak zmieniają pierwotny układ par. Dorabella wykorzystuje męskie strategie uwodzenia, upokarzając Guglielma (Il core vi dono).

SCENY: 6 i 7
Fiordiligi uwodzi Ferranda w obecności Guglielma (Bar bara! Perchè fuggi?). Wszyscy troje znajdują przyjemności w powolnym przekraczaniu tego, co dotychczas zakazane. Fiordiligi odkrywa w sobie nowe pragnienia, jest zdezorientowana (Per pietà, ben mio, perdona).

SCENY: 8 i 9
Guglielmo i Ferrando czują się skrępowani tym, co za szło (Amico, abbiamo vinto!). Guglielmo inicjuje bójkę, w trakcie której całuje Ferranda, ten nie odwzajem nia jego czułości. Pojawia się Don Alfonso. Guglielmo czuje się osaczony, szuka ujścia dla swojej złości i frustracji (Donne mie, la fate a tanti). Don Alfonso drwi z mężczyzn i sytuacji, której był świadkiem, zachwalając wierność Ferranda; mężczyźni ustalają wspólną wersję wydarzeń: to Fiordiligi dochowała wierności Guglielmowi, a Dorabella Ferrandowi nie (Bravo: questa è costanza).

SCENY: 10, 11, 12 i 13
Dorabella jest wolna od wątpliwości, które targają Fiordiligi. Pochwala miłość, która przynosi rozkosz i podda je się jej (E amore un ladroncello). Ponowne spotkanie Ferranda i Fiordiligi (Fra gli amplessi in pochi istanti) kończy się namiętnym pocałunkiem obojga. Don Alfonso, Despina i Guglielmo przyłapują ich w miłosnym uścisku. Dla Guglielma jest to ostateczny cios. Don Alfonso gorzko triumfuje (Tutti accusan le donne). Proponuje, by mężczyźni poślubili nowe ukochane.

SCENY: 14, 15, 16 i 17
Akcja przenosi się z powrotem do salonu w domu Don Alfonsa, który uległ częściowej dewastacji. Goście we selni budzą się ze snu, który równocześnie śnił każdy z nich. Despina z radością informuje kochanków i gości o gotowości sióstr do zaślubin (Vittoria, padroncini!). Nowożeńców z I aktu zastępują nowe pary młode: Ferrando i Fiordiligi, Dorabella i Guglielmo. Despina powra ca jako 60-letnia notariuszka-króliczek. Całą sobą iro nizuje i szydzi z instytucji małżeństwa (Augurandovi ogni bene).

SCENA 18
Z oddali dobiega Bella vita militar z I aktu. Guglielmo i Ferrando posłusznie zakładają mundury – na rozkaz Don Alfonsa. Gra zostaje ostatecznie porzucona. Kochankowie powracają do pierwotnego układu w parach. W tle potężny wybuch. Wobec nieuchronnego kataklizmu Fiordiligi w rozpaczliwym geście opuszcza Guglielma i podchodzi do Ferranda, który odchodzi od Dorabelli i wpada w objęcia ukochanej. Z nieba zaczyna padać czarny śnieg.