Giselle

Adolphe-Charles Adam / Jean Coralli, Jules Perrot / Marius Petipa

  • AKT I

    50 min

  • Przerwa

    25 min

  • AKT II

    50 min

Czas trwania: 2 h 05 min

Daty spektakli

KUP PROGRAM ELEKTRONICZNY W FORMACIE EPUB I PDF 

Balet fantastyczny w dwóch aktach
Libretto: Théophile Gautier i Jules-Henri Vernoy de Saint-Georges
Muzyka: Adolphe-Charles Adam
Prapremiera: 28/06/1841, Théâtre de l'Académie Royale de Musique, Paryż
Premiera polska: 20/01/1848, Teatr Wielki, Warszawa
Premiera obecnej wersji: 25/11/2022, Polski Balet Narodowy, Warszawa

Powróciła do naszego repertuaru nieśmiertelna Giselle, arcydzieło baletowe najprzedniejszych twórców francuskiego romantyzmu. Jej pomysłodawcą był poeta Théophile Gautier, zainspirowany legendą spisaną przez Heinricha Heinego, libretto napisał dramaturg Jules-Henri Vernoy de Saint-Georges, muzykę skomponował Adolphe-Charles Adam, a twórcami wzorcowej choreografii byli baletmistrz Jean Coralli i wspierający go tancerz Jules Perrot. Stworzyli wspólnie dzieło uznawane powszechnie za kwintesencję baletowego romantyzmu.

Podobnie jak La Sylphide (1832), tak i Giselle (1841) była owocem tęsknot francuskich romantyków za ich wyidealizowanym, nieskalanym wizerunkiem kobiety na scenie baletowej, zdominowanej wcześniej przez mężczyzn, wyznaczając zarazem wzór dla baletów romantycznych wszystkich czasów. Temu również miał służyć świeży wówczas żeński taniec na czubkach palców. Wprawdzie niektóre tancerki już wcześniej popisywały się na puentach, ale dopiero tutaj owa podziwiana do dziś technika tańca zyskała rangę prawdziwej sztuki, wysuwając w balecie na pierwszy plan kobietę jako istotę często nieziemską i powszechnie podziwianą. Pierwszą Sylfidą była legendarna Maria Taglioni, a pierwszą Giselle – jej konkurentka Carlotta Grisi, która odniosła w tej roli olbrzymi sukces. Najpierw pojawia się jako beztroska dziewczyna zakochana w uwodzicielskim Loysie. Nie podejrzewa, że jest on przebranym za wieśniaka księciem Albrechtem, aż do momentu jego zdemaskowania przez zawistnego Hilariona, co zszokowana Giselle przypłaca obłędem i śmiercią. Powraca jednak jako willida, dołączając do duchów zmarłych przedwcześnie dziewcząt skrzywdzonych przed zamążpójściem, które na leśnym cmentarzu pod wodzą swej królowej Mirty czyhają nocą na młodych mężczyzn, by wciągnąć ich do bezlitosnego tańca, aż do upadłego. Taki los spotyka Hilariona, odtrąconego adoratora Giselle. Jednak jej nieziemska już miłość do Albrechta jest wciąż tak wielka, że gdy skruszony pojawia przy jej grobie, ona ratuje go przed zemstą towarzyszek, chroniąc swym tańcem aż do świtu, kiedy niemiłosierne willidy tracą swą moc. Ta wzruszająca rola, łącząca w sobie sielankowy wdzięk i chwile głębokiego dramatyzmu z uduchowioną lotnością w tańcu, doczekała się wielu wspaniałych kreacji najsłynniejszych balerin świata.

Balet był wielokrotnie pokazywany w Warszawie, począwszy od 1848 roku, kiedy po raz pierwszy wystawił go według paryskiego oryginału patron naszej szkoły baletowej Roman Turczynowicz. Dwóm ostatnim realizacjom (1968 i 1976) towarzyszyła stylowa scenografia i piękne kostiumy nieżyjącego już Andrzeja Kreutza Majewskiego, wyjątkowo trafnie oddające romantyczny klimat francuskiego arcydzieła. Pomny swych tradycji Polski Balet Narodowy postanowił więc sięgnąć raz jeszcze po malarską wizję wielkiego polskiego scenografa, realizując swą nową Giselle w jego odtworzonej inscenizacji plastycznej. Szczęśliwie artysta pozostawił po sobie drobiazgowo opracowane projekty dekoracji i kostiumów, a w magazynach Teatru Wielkiego zachowały się nawet jego szczątkowe dekoracje. Na tej podstawie warsztaty teatralne odtworzyły teraz scenografię Kreutza Majewskiego, pieczołowicie zaadaptowaną przez Małgorzatę Szabłowską (dekoracje) i Katarzynę Rott (kostiumy). To ambitne przedsięwzięcie będzie więc zarazem hołdem pamięci dla światowej sławy polskiego artysty, który w latach 1966-2005 pozostawał naczelnym scenografem Teatru Wielkiego, wzbogacając jego wizerunek niezliczoną ilością wybitnych opracowań plastycznych.

Giselle pojawia się ponownie na scenie warszawskiej według kanonicznego opracowania choreograficznego Mariusa Petipy w autorskiej wersji Mainy Gielgud, ongiś jednej z gwiazd baletu europejskiego, a potem szefowej Australian Ballet i Royal Danish Ballet. Przodkowie artystki wywodzili się ze starego polsko-litewskiego rodu Giełgudów, podobnie jak jej sławny stryj sir John Gielgud, wielki angielski aktor szekspirowski, znany nam również z roli tytułowej w filmie Dyrygent Andrzeja Wajdy. Giselle w realizacji Mainy Gielgud, stworzona w 1986 roku dla Australian Ballet, zyskała duże uznanie i powtarzana była w jej wersji również na scenach Stanów Zjednoczonych, Francji i RPA. 

Polski Balet Narodowy
Orkiestra Teatru Wielkiego - Opery Narodowej

Realizatorzy

Streszczenie

  • AKT I

    Jest uroczy jesienny dzień w Turyngii. Książę Albert Śląski, młody arystokrata, w przebraniu wieśniaka pod imieniem Loys, zaleca się do Giselle, pięknej, nieśmiałej, wiejskiej dziewczyny. Nie widzi nic zdrożnego w tym flircie z Giselle, która uwielbia tańczyć, chociaż ma słabe serce. Hilarion, miejscowy gajowy, jest zakochany w Giselle i podejrzliwy wobec Loysa. Próbuje ją ostrzec, ale ona to lekceważy. Berta, opiekuńcza matka Giselle, wierzy, że Hilarion byłby lepszy dla córki. Kiedy widzi ją tańczącą z Loysem, zaniepokojona wysiłkiem, który może się odbić na jej słabym zdrowiu, nakazuje córce wrócić do domu. Berta przypomina Giselle i wieśniakom legendę o willidach, zjawach panien młodych, które uwielbiały taniec i umarły ze złamanym sercem, zdradzone w dniu ślubu przez ukochanych. Teraz nawiedzają po północy lasy, by mścić się na każdym napotkanym mężczyźnie. Wilfryd, giermek Alberta, słyszy róg myśliwski. Zmartwiony, że jego pan zalecający się do wiejskiej dziewczyny zostanie rozpoznany, próbuje go ostrzec przed zbliżającym się polowaniem. Nadchodzi Książę Kurlandii wraz z córką Batyldą, która jest zaręczona z Albertem. Wieśniacy witają towarzystwo, proponują napoje i prezentują im kilka tańców. Giselle jest onieśmielona pięknym strojem Batyldy, a ona jest oczarowana wdziękiem dziewczyny i obdarowuje ją naszyjnikiem, nieświadoma, że obie są zaręczone z tym samym mężczyzną. Berta zaprasza Batyldę i jej ojca do swojej chaty, aby odpoczęli. Wieśniacy świętują dożynki, a Giselle jest koronowana na Królową Zbiorów. Kiedy Giselle znów tańczy z Loysem, Hilarion przerywa zabawę. Znajduje bowiem szpadę Alberta i pokazuje ją jako dowód jego szlachetnego urodzenia. Rogiem myśliwskim wzywa dworskie towarzystwo. Zaskoczony Albert nie ma czasu się ukryć i wita Batyldę jako swoją narzeczoną. Giselle jest zaszokowana oszustwem ukochanego. Prze-pełniona żalem, przypomina sobie czułe chwile spędzone z Loysem. W obłąkańczym tańcu dostrzega na chwilę mat-kę, a potem Alberta, a jej serce się poddaje i Giselle umiera w jego ramionach. Wilfred odciąga zrozpaczonego Alberta, a Berta płacze nad ciałem córki.

  • AKT II

    Późną nocą w ciemnym lesie Hilarion opłakuje Giselle nad jej grobem, ale przeraża go zbliżające się nadejście willid. A kiedy wybija północ, Mirta, ich bezlitosna królowa, wiedzie ich nocny taneczny rytuał i wybudza z mogiły ducha Giselle. Gdy pełen skruchy Albert przychodzi złożyć kwiaty na jej grobie, pojawia się przed nim duch ukochanej. Albert próbuje ją objąć, ale jego ręce pozostają puste. Błaga ją o przebaczenie. Tymczasem willidy otaczają Hilariona, zmuszając go do bezlitosnego tańca, by bliskiego śmierci utopić w jeziorze. Gdy spostrzegają Alberta, zwracają się ku niemu i skazują go na taniec do upadłego. On prosi Mirtę o litość, jednak ta odmawia niewzruszona. Giselle także błaga, by darowano mu życie, ale zostaje zmuszona tańczyć z nim aż Albert padnie z wyczerpania. Jednakże siła jej miłości i przebaczenia ratuje Alberta. Gdy nastaje świt willidy tracą swą moc i wracają do grobów. Giselle także powoli znika w swej mogile. Albert zostaje sam ze swoim bólem, jednak wspomnienie o Giselle towarzyszyć mu będzie do końca życia.

Sponsorzy

  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

  • Mecenasi Teatru Wielkiego - Opery Narodowej

    Partnerzy Akademii Operowej

  • Partnerzy Teatru Wielkiego - Opery Narodowej

  • Partner Polskiego Baletu Narodowego

  • Patroni medialni

  • Partner medialny