Romeo
i Julia

Wprowadzenie

Romeo i Julia to archetypiczni tragiczni kochankowie przeżywający zakazaną miłość. Rodziny, przyjaciele, gangi oraz odmienne przekonania religijne obojga zmuszają ich do ukrywania wzajemnej miłości. Choć osobista podróż zarówno Romea, jak i Julii stanowi integralną część tej opowieści, jest to historia miłosna osadzona w wyraźnym kontekście społecznym i politycznym -- zbiorowa tożsamość grupy uważana jest za ważniejszą, a kochankowie skazani są na przegraną.

To opowieść o rodzicach, dzieciach i wnukach. W szczególności zaś o młodszym pokoleniu, które wciąż cierpi, a nawet umiera z powodu błędów i nieszczęść pokolenia wcześniejszego. Ich los to powtarzająca się w nieskończoność tragedia, nieprzerwane koło przemocy przechodzące z pokolenia na pokolenie. W tej historii konflikt rozgrywa się między rodziną Montecchich i Capuletich, ale równie dobrze mogliby to być katolicy i protestanci, muzułmanie i żydzi. Podziały i konflikty, mury i wojny są ponadczasowe.

Operująca dźwiękami i tonami partytura Prokofiewa przeprowadza głęboką analizę dramatu Shakespeare'a. Uniwersalne wartości dodane przez nią do tej historii pozwalają nam zobaczyć, co mogłoby się stać z tym utworem, gdyby umiejscowić go w konkretnym czasie, epoce czy przestrzeni. Dlatego szekspirowska renesansowa Werona zmienia się we Włochy w XX wieku -- stuleciu, w którym życie osobiste trzech czy czterech pokoleń kształtowały konflikty poprzedniego okresu.

Opowieść zaczynamy w latach 30. XX wieku, gdy w kraju panowały dyktatorskie rządy. Ten ustrój reprezentuje rodzina Capuletich. Po wybuchu konfliktu w czasie wojny, ponownie spotykamy się w optymistycznych powojennych latach 50., gdy bardziej pokojowy ród Montecchich stara się odbudować społeczeństwo. Jednak nawet wtedy nienawiść tląca się między dwoma rodami czai się pod spokojną powierzchnią. Kolejna eksplozja wrogości wydaje się nieunikniona. Nawet pod koniec wieku, w latach 90., Romeo i Julia wciąż żyją, by znów zginąć jako ofiary niekończącego się przekleństwa spowodowanego nienawiścią i kłótniami.

Akt I

Scena 1

Lata 30. XX wieku, ulica we Włoszech. Życie w mieście zdominowane jest przez dwie rywalizujące ze sobą rodziny, Capuletich i Montecchich, ale wydaje się, że ich waśń rodowa chwilowo ucichła. Wszyscy uczestniczą w rytualnym wieczornym spacerze. Nagle przechodząca przez ulicę grupa Capuletich zakłóca spokój. Romeo i Benvolio oraz ich przyjaciel Mercutio przyglądają się, ale na razie postanawiają trzymać się z daleka. Pojawiają się też ojciec Julii i Tybalt, przywódcy grupy Capuletich. Napięcie między dwiema rodzinami narasta i wydaje się, że walka jest nieunikniona. Ojciec Laurenty apeluje o spokój i ostrzega wszystkich przed ewentualnymi tragicznymi konsekwencjami takiej publicznej agresji.

Scena 2

Julia z przyjaciółkami szykuje się na bal. To będzie jej pierwsze wprowadzenie w świat dorosłych. Jej matkę martwi zbliżające się pożegnanie córki z dzieciństwem i jego niewinnością.Przybywa Tybalt i inni zaproszeni goście z rodu Capuletich. Wita ich matka Julii. Romeo, Benvolio i Mercutio, którzy nie byli zaproszeni, wkradają się do sali balowej. Do sali wkracza Pan Capuleti, a gości natychmiast przytłacza jego dominująca osobowość. Romeo i Julia spostrzegają się po raz pierwszy. Wyraźnie widać, że mają się ku sobie. Ojciec Julii przekonuje ją, by zaprezentowała się obecnym w sali mężczyznom, bo szuka dla niej odpowiedniego męża. Widząc fascynację Romea Julią, Tybalt postanawia interweniować, lecz Mercutio -- który również zauważył inklinacje Romea -- powstrzymuje Tybalta, by obronić przyjaciela.

Romeo i Julia odszukują się, a gdy wreszcie udaje im się skraść chwilę na osobności, Romeo prosi Julię, by zatańczyła. Dziewczyna zaczyna tańczyć, tak jak to robiła poprzednio dla innych mężczyzn, ale on nie tego chce -- pragnie, by mu zaufała. Romeo i Julia zakochują się w sobie, chociaż wiedzą, że wzbudzi to sprzeciw obu rodzin. Spostrzegając ich zażyłość, Pan Capuleti i Tybalt wyrzucają Romea i jego przyjaciół z balu. Romeo powraca później, by zobaczyć się z Julią. Podczas spotkania wyznają sobie miłość. W końcu rozstają się ze straszną świadomością, że ich rodziny, śmiertelni rywale, nigdy nie zaakceptują tej miłości.

Akt II

Scena 1

Lata 50. XX wieku, ulica we Włoszech. Wszyscy uczestniczą w rytualnym wieczornym spacerze. Capuleti paradują, a Mercutio i Benvolio prowadzą rozradowaną grupę Montecchich. Zakochany Romeo przechadza się bez celu. Jest podekscytowany wiadomością otrzymaną od przyjaciółek Julii, że ukochana chce się z nim spotkać w obecności Ojca Laurentego.

Scena 2

Mimo zastrzeżeń, Ojciec Laurenty łączy zakochaną parę w sekretnej ceremonii zaślubin.

Scena 3

Ludzie znów wypełniają ulicę. Capuleti przemaszerowują pod wodzą Tybalta. Napięcie ponownie rośnie. Romeo przerywa kłótnię między Tybaltem i Mercutiem. Chce zapewnić spokój, lecz tamci i tak zaczynają bójkę. Tybalt zabija Mercutia ciosem noża w plecy. Romeo w desperacji i gniewie atakuje Tybalta i zabija go w brutalnym pojedynku. Oba rody patrzą.

Akt III

Scena 1

Lata 90. XX wieku, ulica we Włoszech. Kochankowie spędzili ze sobą noc w sypialni Julii -- jedynej oazie ich zakazanej miłości. Rzeczywistość wkracza jednak w tę prywatną przestrzeń. Romeo ma wyrzuty sumienia z powodu zabicia Tybalta. Julia go rozgrzesza, lecz w końcu Romeo musi odejść.

Do pokoju wchodzi matka Julii -- nadszedł dzień, w którym Julia ma podjąć decyzję, za kogo wyjdzie za mąż. Obie kobiety są poddenerwowane. Nadchodzi Pan Capuleti w towarzystwie kilku mężczyzn, każdy z nich to kandydat do ręki jego córki. Dziewczyna ponownie musi się im zaprezentować, tym razem jest to dla niej jeszcze trudniejsze. Ojciec i mężczyźni wychodzą, Julia zostaje sama z matką. Niepocieszona błaga matkę o pomoc, o jakiś sposób ucieczki od wyroku narzuconego przez ojca. Matka, zobowiązana nazwiskiem, nie może jej pomóc. Julia zdaje sobie sprawę, że musi szukać pomocy u Ojca Laurentego, który prawdopodobnie jest jej jedyną nadzieją.

Scena 2

Julia jest zdesperowana. Podczas spotkania Ojciec Laurenty proponuje, by wzięła miksturę powodującą długotrwały, podobny do śmierci sen. Wyjaśnia, że gdy rodzina i przyjaciele znajdą jej ciało bez oznak życia, założą, że umarła, a wówczas ona uwolni się od więzów. Julia zgadza się, więc zakonnik obiecuje poinformować Romea o oszustwie, aby ten do niej dołączył i by następnie mogli razem uciec. Julia w samotności połyka miksturę i mdleje. Znajduje ją rodzina i przyjaciele. Natychmiast zaczynają rozpaczać nad jej śmiercią.

Epilog

Ojciec Laurenty nie zdołał dostarczyć na czas wiadomości do Romea. Chłopak wraca i znajduje ciało Julii. Rozpacza, sądząc, że dziewczyna nie żyje. Skoro nie może być z nią, nie chce dłużej żyć. Wbija sobie w pierś sztylet, którym zabił Tybalta i umiera obok Julii. Gdy Julia budzi się ze snu, jej oczom ukazuje się martwe ciało Romea. Miłość jej życia została jej odebrana. Głęboko pragnąc pozostać z mężem na wieczność, bierze sztylet Romea i odbiera sobie życie. Obie rodziny pogrążone w żalu przygotowują ciała do pochówku.

Krzysztof Pastor i Willem Bruls