Dracula

Wojciech Kilar / Krzysztof Pastor

  • AKT I

    55 min

  • Przerwa

    20 min

  • AKT II

    1 h 5 min

Czas trwania: 2 h 55 min

Daty spektakli

Balet w dwóch aktach z prologiem
Libretto: Paweł Chynowski według powieści Brama Stokera
Muzyka: Wojciech Kilar (utwory filmowe oraz fragmenty Kościelca 1909, Koncertu na fortepian i orkiestrę i V Symfonii)
Aranżacja: Michael Brett
Prapremiera: 6.09.2018, West Australian Ballet, Perth
Premiera polska: 28 kwietnia 2022, Polski Balet Narodowy, Warszawa

Sopran (z taśmy): Belinda Butler
Nagranie: Malcolm Luker, Twin Palm Studios, Perth, Australia Zachodnia 

Dracula z muzyką Wojciecha Kilara i choreografią Krzysztofa Pastora stał się sensacją baletową roku 2018. Spektakl powstał na specjalne zamówienie West Australian Ballet i miał swoją światową prapremierę we wrześniu 2018 roku w Perth.

West Australian Ballet zapragnął mieć w swoim repertuarze baletową adaptację powieści grozy Brama Stokera Dracula (1897) i jej oscarowej ekranizacji z roku 1992 w reżyserii Francisa Forda Coppoli, do której muzykę napisał Wojciech Kilar. Teatr zwrócił się z tą propozycję do Krzysztofa Pastora, który w swojej koncepcji dramaturgicznej postanowił nie odnosić się jednak wyłącznie do filmu Coppoli, lecz pokazać więcej muzyki Wojciecha Kilara. Spektakl opiera się więc na starannie i precyzyjnie opracowanej partyturze (Michael Brett), na którą składają się różne utwory polskiego kompozytora. Z teczki z jego muzyką filmową zaczerpnięto tematy z Ziemi obiecanej, Trędowatej, Kroniki wypadków miłosnych, Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest, Zazdrości i medycyny. Zaś z dorobku muzyki autonomicznej – fragmenty Kościelca 1909, V Symfonii „Adwentowej” i Koncertu na fortepian i orkiestrę.

Postać wampira, bladego arystokraty w czarnej pelerynie z czerwonym podbiciem, obdarzonego demoniczną seksualnością, który wysysa ludzką krew, pierwszy raz w literaturze pojawiła się w opowiadaniu Wampir Johna Williama Polidoriego (1819), inspirowanym podaniami z południa Europy. Autor tego literackiego utworu, młody lekarz o artystycznych aspiracjach, tak bardzo kochał się w angielskim poecie i dandysie, lordzie George’u Byronie, że tytułowemu wampirowi pojawiającemu się w opowiadaniu pod nazwiskiem lorda Ruthvena nadał cechy owego romantycznego artysty i podróżnika. I taki właśnie portret wzorowany na Byronie wszedł w XX w. do popkultury za sprawą licznych filmowych adaptacji. Wampir z powieści Irlandczyka Brama Stokera, tytułowy hrabia Drakula, luźno tylko związany z historyczną postacią średniowiecznego hospodara wołoskiego Włada III Palownika, miał nieco inną powierzchowność i nosił długi biały wąs. Najbardziej przerażającą postać wampira, mężczyzny przypominającego nietoperza, o nagiej czaszce, z ostrymi zębami i krogulczymi palcami stworzył w 1922 r., jeszcze w czasach kina niemego, niemiecki reżyser Friedrich Murnau, twórca Nosferatu – symfonii grozy, którego śladem ponad pół wieku później podążył Werner Herzog, reżyserując film Nosferatu wampir z Klausem Kinskim w roli tytułowej (1979).

Krzysztof Pastor powrócił do pierwowzoru pięknego arystokraty, smukłego bruneta z długimi włosami, człowieka prześladowanego przez groźne fatum, które zdjąć z niego może tylko miłość. Dracula w choreografii Pastora to wzruszający kostiumowy spektakl o miłości, która żyje nawet po śmierci. Tytułowy hrabia idzie na wojnę i walczy na niej dzielnie (świetna scena walki na szable). Gdy jego żona Elizabeth dostaje fałszywą wiadomość o jego śmierci, zabija się. Dumny biskup odmawia pochówku, a wtedy zrozpaczony Dracula przebija go rapierem i zrywa ze swojej szyi krzyż. Dostaje się w szpony zła i zamienia się w zniszczonego życiem starca. Wyjeżdża do Londynu. Tam odbywa się wspaniała scena balu z muzyką z Trędowatej. Dracula – wciąż pod postacią pięknego młodzieńca – spotyka dziewczynę o imieniu Minna, niepokojąco podobną do jego zmarłej ukochanej żony. Właśnie Minna/Elizabeth pomoże nieszczęśnikowi uwolnić się od zła, a on z miłości do niej złoży najcenniejszą ofiarę – z własnego życia.

Draculę Krzysztofa Pastora nominowano do prestiżowej Helpmann Awards w kategorii „Najlepsze przedstawienie baletowe” i trzykrotnie nagrodzono w konkursie Performing Arts WA Awards – za koncepcję i realizację spektaklu oraz za kostiumy i aranżację muzyczną. Druga australijska premiera odbyła się w listopadzie 2021 roku w Queensland Ballet w Brisbane.

Obsada

2022-10-21 | 19:00

Realizatorzy

Polski Balet Narodowy
Orkiestra Teatru Wielkiego - Opery Narodowej

Streszczenie

  • PROLOG

    W XV wieku dzielny hrabia Wład Dracula wyruszył na wojnę Turkami w obronie ojczyzny. Wkrótce rozniosły się pogłoski o jego bohaterskiej śmierci, a jego załamana żona Elisabeta odebrała sobie życie rzucając się z wieży. Jednak waleczny hrabia przeżył, a po powrocie popadł w rozpacz po stracie ukochanej. Kiedy zaś kler odmówił pochówku samobójczyni, Dracula obrócił się przeciw Bogu i ludziom, zmieniając się w okrutnego wampira.

  • AKT I

    Obraz 1. Pożegnanie Jonathana

    Londyn, koniec XIX w. Młody prawnik Jonathan wybiera się do Transylwanii, aby sfinalizować transakcję zakupu angielskiej posiadłości przez tajemniczego hrabiego Draculę. Przed wyjazdem wraz z narzeczoną Miną odwiedza dom jej przyjaciółki Lucy, aby pożegnać grono znajomych. Jej matka, pani Westenra jest chora na serce, dlatego jest otoczona troską ekscentrycznego profesora Van Helsinga. Zalotna Lucy ma dwóch adoratorów, arystokratę Arthura i psychiatrę doktora Sewarda, ale skłania się bardziej ku Arthurowi. Tymczasem Mina jest pełna złych przeczuć przed wyjazdem Jonathana do dalekiego kraju. Na pożegnanie ofiarowuje mu swoją podobiznę i dzieli się swym smutkiem z przyjaciółką.

    Obraz 2. Przed zamkiem Draculi

    Powóz z Jonathanem zatrzymuje się przed posiadłością hrabiego Draculi w Transylwanii. Wśród podróżnych jest również kobieta z niemowlęciem i małym chłopcem. Wysiadając, Jonathan zauważa niezrozumiały niepokój pozostałych pasażerów.

    Obraz 3. Wieczerza u hrabiego

    W zamku Draculi trwa wieczerza. Jonathan nie podejrzewa jeszcze, że to spotkanie wampirów, ale czuje się niekomfortowo napastowany przez kobiety. W końcu gospodarz odprawia swoje towarzystwo, a prawnik od razu przechodzi do interesów. Gdy finalizują transakcję, Jonathan niechcący kaleczy się w palec. Dracula jest podekscytowany i próbuje wyssać krew z jego dłoni. Nagle znajduje w torbie Jonathana podobiznę Miny i dostrzega jej niezwykłe podobieństwo do swojej zmarłej tragicznie, ukochanej żony Elisabety.

    Kiedy znużony podróżą Jonathan zostaje sam w sypialni znów niepokoją go natrętne wampirzyce. Z opresji wyzwala go Dracula, odwracając ich uwagę widokiem przyniesionego niemowlęcia. Natarczywe zachowanie gospodarza wzbudza jednak niepokój Jonathana, dlatego postanawia go śledzić.

    Tymczasem zrozpaczona matka, którą Jonathan spotkał w podróży, poszukuje u wrót zamku swoich zaginionych dzieci. Niestety siostry zakonne przyprowadzają tylko jedno z nich, bo niemowlę zaginęło bez wieści.

    Obraz 4. Legowisko wampirów

    Wampiry gromadzą się w mrocznym podziemiu zamku hrabiego i wiodą swój upiorny taniec. Dociera tam również Dracula, zamyka w skrzyniach półprzytomnych towarzyszy i zajmuje także swoje miejsce. Wchodzący ukradkiem Jonathan dostrzega już tylko domykające się wieko jego skrzyni, a kiedy zagląda do legowiska Draculi, ten próbuje wciągnąć go do środka. Ratuje go matka zaginionego niemowlęcia, która w poszukiwaniu dziecka pojawia się niespodziewanie w piwnicy z krzyżem w ręku. Dracula zatrzaskuje się w skrzyni, a dzielna kobieta uwalnia zszokowanego Jonathana.

  • AKT II

    Obraz 1. Pacjent Renfield

    W londyńskim szpitalu dla obłąkanych wśród podopiecznych doktora Sewarda jest osobliwy pacjent Renfield. Ma on obsesję na punkcie owadów i ptaków, które maniakalnie zjada. Jego wzmagająca się zawziętość niepokoi lekarza i przeraża pozostałych pacjentów. Wykazuje szczególną nerwowość, kiedy za oknem przemieszczają się tragarze przenoszący skrzynie Draculi z zamku w Transylwanii. W trosce o bezpieczeństwo pozostałych chorych doktor wyprowadza ich z sali, a za oknem pojawia się także sam Dracula. Renfield zaprasza go i deklaruje swoją uległość.

    Obraz 2. Zaręczyny Lucy

    Pani Westenra urządza zaręczyny swojej córki Lucy z Arthurem. Goście nie przeczuwają, że są obserwowani. Kiedy przenoszą się do ogrodu, wyczerpana tańcem Lucy zasypia. Wtedy pojawia się przy niej Dracula. Dawka świeżej krwi Lucy przywraca mu znów postać młodego hrabiego, który wtapia się niezauważony w powracające towarzystwo.

    Widząc zemdloną Lucy jej matka prosi o interwencję doktora Sewarda i prof. Van Helsinga, który uchodzi za znawcę zjawisk nadprzyrodzonych. To on odkrywa ukąszenie na szyi Lucy i razem z Arthurem wyprowadza ją z salonu. Ale zabawa trwa nadal, a Mina zwraca uwagę na przystojnego nieznajomego. Dracula rozpoznaje w niej dziewczynę z medalionu Jonathana i uznaje, że jest ona wcieleniem jego ukochanej żony Elisabety. Ich relacja przeradza się we wzajemną fascynację.

    Zatroskana stanem zdrowia córki pani Westenra żegna gości. Pozostaje jedynie Mina, zadziwiona swą niezrozumiałą słabością do obcego mężczyzny. Nagle zauważa lunatykującą Lucy, która zmierza wprost w złowieszcze ramiona Draculi. Spłoszony obecnością Miny, wampir pozostawia omdlałą ofiarę. Zaniepokojona Mina budzi przyjaciółkę uświadamiając sobie, że jej prześladowca to nieznajomy, który ją także dzisiaj zauroczył.

    Pani Westenra i przyjaciele domu są zaniepokojeni słabością Lucy. Prof. Van Helsing podejrzewa, że to skutek działania wampira, dlatego próbuje zabezpieczyć dziewczynę przed ponownym niebezpieczeństwem. Girlandy z czosnku mają uchronić ją przed kolejnym atakiem siły nieczystej. Matka decyduje się czuwać przy osłabionej córce, ale kiedy zasypia znużona znów pojawia się Dracula. Przebudzona kobieta doznaje z przerażenia ataku serca, niszcząc niechcący zabezpieczenia profesora. Teraz już nic nie powstrzymuje wampira, który wypija resztkę krwi z bezwolnej Lucy.

    Obraz 3.  Powrót Jonathana

    Jonathan wraca z Transylwanii i spotyka wytęsknioną Minę, której radość z powrotu ukochanego tłumi jednak żal po śmierci przyjaciółki i jej matki. Oboje odwiedzają szpital ich przyjaciela, gdzie spotykają Arthura i prof. Van Helsinga, z którym dr Seward konsultuje przypadek chorobowy Renfielda. Zauważają, że na widok Miny pacjent jest dziwnie ożywiony, choć wyczuwają raczej jego troskę niż agresję, jakby chciał ją ostrzec i chronić.

    Przyjaciele dostają się do grobu Lucy, aby uchronić ją przed losem wampirzycy. Nie odnajdują jednak ciała dziewczyny. Tymczasem ona krąży po cmentarzu próbując zbliżyć się do Arthura, by napiętnować narzeczonego złowrogim pocałunkiem. W ostatniej chwili ochrania go jednak zapobiegliwy prof. Van Helsing, a dr Seward wbija osinowy kołek w serce wampirzycy. Zrozpaczony Arthur przyłącza się do unicestwienia wampirzycy i uwalniając tym ukochaną od wiecznego potępienia.

    Obraz 5. Śmierć Draculi

    Mina pragnie ochronić Renfielda przed zemstą wampira, ale przybywa za późno. Jej ponowne spotkanie z Draculą jest pełne pasji. Kiedy hrabia pokazuje jej portret Elisabety, Mina od razu dostrzega jej podobieństwo do siebie. Rozumie teraz ból Draculi i jego tęsknotę za zmarłą żoną. Wzruszona dziewczyna machinalnie poddaje się mocy wampira.

    Nadchodzący przyjaciele są przerażeni tym widokiem, a zaskoczony wampir ucieka przed ich pogonią. Jedynie Jonathan pozostaje, aby chronić narzeczoną. Jednak Dracula pojawia się ponownie pod postacią starca i instynktownie lgnie do Miny jak do ukochanej żony. Jeden z przyjaciół rani go nożem, ale ona powstrzymuje go przed dalszymi ciosami. Pełna empatii dla nieszczęsnego hrabiego zdobywa się na niezwykły gest i czule całuje odrażającego wampira. Wzruszony starzec pragnie ustrzec ją przed własnym losem, dlatego błaga by pomogła mu umrzeć, uwalniając od wiecznej udręki. Gdy umiera znów młodym hrabią Draculą.

Sponsorzy

  • Partnerzy Akademii Operowej

  • Partnerzy Teatru Wielkiego - Opery Narodowej

  • Partner Polskiego Baletu Narodowego

  • Partner technologiczny

  • Patroni medialni